Πως να απομακρυνθείτε από την πραγματικότητα

Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να καθήσετε σε ένα γραφείο κάνοντας χειροτεχνίες. Σύντομα όλος σας ο κόσμος θα αποτελείται από χάντρες, κόλλες χαρτιού σε διάφορες υφές, ψαλίδια και κορδέλες και δεν θα ξέρετε ούτε πως γίνεται η μακαρονάδα.

Έχει διατυπωθεί σε ετούτο το ιστολόγιο παλιότερα, η άποψη ότι αυτό που κάνουμε με χρωματιστά χαρτάκια στα σχολεία ή στις λέσχες ή στους παιδικούς σταθμούς δεν είναι αληθινή δημιουργικότητα αλλά ψευδοδημιουργικότητα, όχι γιατί δεν είναι όμορφο αλλά γιατί δεν είναι παραγωγικό.

Για σκεφτείτε πόσο παραγωγικό ή δημιουργικό είναι να αγοράσεις κάτι έτοιμο (κόλλα, χαρτί, χάντρες, κοκ) να το χρησιμοποιήσεις για να φτιάξεις ένα χάρτινο αντικείμενο (κάρτες, χειροτεχνίες κάθε είδους) και μετά να τις πετάξεις στα σκουπίδια όταν αναπόφευκτα σκιστούν, σκονιστούν, τις βαρεθείς ή έπαψαν να σου θυμίζουν το οτιδήποτε. Πεταμένα λεφτά, πεταμένες ύλες, πεταμένος χρόνος. Ακόμα και αν υποστηρίξει κάποιος πως η ενασχόληση με τις τέχνες ή ίσως η δημιουργία έστω και ενός τόσο εφήμερου αντικείμενου έχει ωφέλη για τον ψυχισμό και την πνευματικότητα ή τις δεξιότητες του παιδιού ή οποιοδήποτε άλλου ανθρώπου, θα αντιπαραθέσω την εξής απορία σε απάντησή τους: και γιατί πρέπει να είναι άχρηστα αντικείμενα αυτά που δημιουργούν;

Γιατί να μην φτιάχνουν, με τόσα υλικά και τόσες ώρες και τόση όρεξη, κάτι που να είναι χρήσιμο ή , ακόμα περισσότερο, γιατί να μην φτιάξουν κάτι εκ του μηδενός, που είναι και η πραγματική ουσία της δημιουργικότητας; Για παράδειγμα, αντί να αγοράσουν έτοιμα τα υλικά (που, στην πραγματικότητα, τους εκπαιδεύει στην καταναλωτικότητα) να κατασκευάσουν τις πρώτες ύλες μόνα τους. Χαρτί από ανακυκλωμένα τετράδια, πχ. Χάντρες από πλαστικά παιχνίδια που έχουν σπάσει, κορδόνια από φυτά στην αυλή του σχολείου (πάνε και αγοραζουν άχυρο, για όνομα του θεού, για να δένουν τα κεριά!) και ένα σωρό άλλα.

Στην πραγματική ζωή κανείς δεν θα σε αξιολογήσει για το ταλέντο σου στις ευχετήριες κάρτες, παρά μόνο αν είσαι σχεδιαστής/τυπογράφος, αλλά πόσοι τέτοιοι θα βγούν από τα σχολεία μας; Στην πραγματική ζωή τα προβλήματα δεν λύνονται αγοράζοντας αντικείμενα, αλλά αυτοσχεδιάζοντας με ότι υπάρχει γύρω σου, εκμεταλλευόμενος την κρίση σου και την ικανότητα στη λήψη αποφάσεων, μα τίποτα από όλα αυτά δεν εξασκείται κόβοντας χρωματιστά χαρτάκια. Αντίθετα, αυτού του είδους η χειροτεχνία κάνει τα παιδιά καταναλωτικά, άβουλα και ,το χειρότερο από όλα, άτεχνα γιατί λένε τέχνη και εννοούν καρδούλες.

Σε τελευταία ανάλυση, πόσους καλλιτέχνες μπορεί να υποστηρίξει η κοινωνία μας;

Ή μήπως φοβόμαστε μην δεν μάθουν να κρατάνε χαρτιά και ψαλίδια οι μελλοντικοί χαρτογιακάδες;
(γιατί έτσι φανταζόμαστε τα επιτυχημένα παιδιά: χαρτογιακάδες)

Η δημιουργικότητα είναι απαραίτητη όχι για να κάνουμε όμορφες χειροτεχνίες αλλά για να λύνουμε τα προβλήματα της ζωής και αυτό δεν το μαθαίνεις στο μάθημα χειροτεχνίας γιατί εκεί καταπνίγεται η δημιουργικότητα από τις οδηγίες της δασκάλας, όσο καλή πρόθεση και αν έχει.

Για να εξασκήσουν τη δημιουργικότητα των παιδιών οι δάσκαλοι δεν έχουν να κάνουν τίποτα παρά να τα αφήσουν σε ένα χωράφι ή σε μία παραλία. Από μόνα τους, χωρίς παρώτρυνση καμμία, θα φτιάξουν "πλοία" ή φρούρια ή λακούβες ή θα επινοήσουν ιστορίες, ή θα στήσουν "σπιτάκια" ή πύργους, ανάλογα με το τί υπάρχει εκεί και όχι επειδή έτσι τους διέταξε η κυρία των καλλιτεχνικών (μιλάμε για πολλή δημιουργικότητα). Κάπου εκεί, ανάμεσα σε όλα αυτά, θα κόψουν και χαρτάκια. Θα εξασκήσουν την ικανότητα λήψης αποφάσεων, όπως ποιός θα παίξει με ποιόν, που και πως θα στήσουν τις κατασκευές τους, την ομαδικότητα αλλά και την ατομικότητα και όλα αυτά αυθόρμητα αλλά ταυτόχρονα άκρως απολαυστικά για όλους τους εμπλεκόμενους, γιατί ποιός δεν χαίρεται όταν τα παιδιά παίζουν;

Αυτό που θέλουμε να μάθουμε στους νέους μας είναι πως να κρατάνε χαρτάκια ή το πως να αντιμετωπίζουν οτιδήποτε βρεθεί μπροστά τους; Αυτό που τους λείπει είναι η επαφή με χαρτιά ή η επαφή με την φύση; Ζούμε μέσα στο αυτοκίνητο, ανάμεσα από το σούπερμάρκετ και το γραφείο, κλειδωμένοι σε τοίχους και οθόνες, κι αυτό που μας λείπει είναι χαρτάκια!;;; Θέλουμε να τους εντρυφήσουμε την εκτίμηση για τις αγορές ή για την πραγματική αξία των πραγμάτων όπως η εργασία και το πως έρχονται τα αγαθά στην πόρτα μας, τί γεύση έχει μία ντομάτα όταν μόλις την κόψεις και ξεχύνονται τα αρώματα και τα ζουμιά;

Γιατί τα παιδιά να απασχολούνται με χαρτάκια και όχι με έναν σχολικό κήπο που εκτός από την ικανοποίηση του να βλέπεις κάτι δικό σου να φυτρώνει και την απολαυστική επαφή με το χώμα και τη φύση, μπορεί να δώσει στο σχολείο όμορφα λουλούδια στην αυλή ή ακόμα και κεράσια ή κολοκυθάκια ή οτιδήποτε άλλο, σε τελευταία ανάλυση; Γιατί να διαβάζουν για την παραγωγικότητα και να μην την ζήσουν τα ίδια; Και μόνο η κουβέντα που θα γίνει και επικοινωνία που θα αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια αυτής της δραστηριότητας είναι ανεκτίμητη, γιατί δεν θα είναι τυποποιημένη και προβλεπόμενη, όπως όλα πλέον στα σχολεία μας, αλλά αυθόρμητη και κοινωνικά διαβαθμισμένη αυτόματα.

Εκτός από αγχολυτική δραστηριότητα, δεν είναι και εξαιρετική κοινωνική εκπαίδευση το να έχει κανείς συναίσθηση του τί σημαίνει το κάθε πράγμα και πόσο κοστίζει το κάθε τί, πράγμα που για να μάθεις μετά πηγαίνεις σε πανεπιστήμια;

Πόσα βιβλία πρέπει να διαβάσεις στο πανεπιστήμιο για να μάθεις αυτά που ζείς μετά από δύο ώρες σε χωράφι ή μέσα σε ορυχεία; Εντάξει, το παράκανα, αλλά και η υπερβολή έχει διδακτική αξία: τί αξία θα είχε το διαμάντι αν το είχαμε σκάψει μόνοι μας και πόσο σημαντικό είναι να το κάνει άλλος για εμάς;

Τραβώντας τον συλλογισμό από τα μαλλιά, θα προτείνω κάτι ακόμα πιο ακραίο. Αντί για στρατιωτική
θητεία, ή ίσως σαν μέρος αυτής, να εκπαιδεύονται οι νέοι, κορίτσια και αγόρια, την πρωτογενή παραγωγή είτε σε αγροτικό είτε σε άλλον τομέα. Το να μάθεις να κρατάς όπλο, κατά τους άρρενες της οικογένειας, είναι ζήτημα ολίγων μηνών, η θητεία όμως διαρκεί πολύ περισσότερο για  λόγους; αφηρημένους και θεωρητικούς. Αν ξέρουν όμως οι νέοι τί σημαίνει παραγωγή, τί σημαίνει εργασία στο χωράφι και πως είναι να τελειώνεις βάρδια γαζώνοντας μπλουζάκια πόλο, τί σημαίνει καθάρισμα δρόμων και συλλογή σκουπιδιών ή συγκομιδή και θερισμός, ίσως το σύστημα αξιών τους να μην επικεντρώνεται στο πως να περάσουν το βράδυ και στο ποιός θα κοιμηθεί με ποιόν, αλλά να σκεφτούν δύο φορές πριν πετάξουν κάτι στα σκουπίδια ή στο δρόμο.

Ακόμα σημαντικότερο, όταν μεγαλώσουν και γίνουν επαγγελματίες, να έχουν επίγνωση των συνεπειών όταν αποφασίζουν το ένα ή το άλλο, τί αξία έχει η δουλειά του συνάνθρωπου που περιφρονάμε παρόλο που αν δεν ήταν αυτός δεν θα είχαμε ούτε φαΐ να φάμε ούτε ρούχο να φορέσουμε.