Πρέπει να'σαι ψυχολόγος

Υπάρχουν επαγγέλματα στα οποία δεν είναι απαραίτητο να πείσεις κάποιον. Αν είσαι, ας πούμε,  ταμίας σε κάποιο γκισέ, δεν χρειάζεσαι πειθώ γιατί ο πελάτης έχει ήδη αποφασίσει να πληρώσει πριν καταλήξει μπροστά σου. Αντιθέτως, υπάρχουν άλλα επαγγέλματα στα οποία η πειθώ παίζει τεράστιο ρόλο, και είναι πάρα πολλά. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι όλη η ανθρώπινη κοινωνία δεν είναι τίποτα άλλο από μία αιώνια διαπραγμάτευση, του γονιού με το παιδί, του πωλητή με τον πελάτη, του πολιτικού με τον ψηφοφόρο, του γιατρού με τον ασθενή, του δάσκαλου με τον μαθητή και με τον γονέα, του εραστή με την ερωμένη, του ταξιτζή με το παιδί στα φανάρια, του εαυτού με τον εαυτό σε τελική ανάλυση.

Άρα, είναι αλήθεια αυτό που ακούω από πολλούς συνάνθρωπούς μου μετά από μία δύσκολη μέρα

"Πρέπει να είσαι ψυχολόγος". Το άκουσα από έναν τραπεζικό τελευταίως, μετά από μία ημέρα γεμάτη επαφές. Πιο πριν το άκουσα από συνάδελφο μετά από την ημέρα που δίναμε ελέγχους σε γονείς και από τον ιδιοκτήτη του γωνιακού σουπερμάρκετ μετά από συζήτηση περί πολιτικής με ομιλητικό πελάτη. Το είπε ο διαχειριστής μετά από καυγά για το αν και πόσο πετρέλαιο θα βάλουμε.

Και είναι το ανθρώπινο μυαλό πραγματικά υπέροχο, το πόσο καλά είναι εξοπλισμένο για να κάνει αυτή τη δουλειά, για την συναισθηματική, κοινωνική και επικοινωνιακή διαπραγμάτευση. Είναι πραγματικά απίστευτο το πόσο ευπροσάρμοστο είναι στις διάφορες συνθήκες διαπραγμάτευσης, ο ίδιος άνθρωπος να πείθει γραπτώς, προφορικώς, στα κοινωνικά δίκτυα και στα πολυμέσα, χωρίς προηγούμενη εκπαίδευση και χωρίς να προλάβει η εξέλιξη να αλλάξει την φυσιολογία του εγκέφαλου. Από κίνηση ενός χιλιοστού του χιλιοστού στο μάτι, βγάζεις συμπέρασμα για την ειλικρίνεια του συν-διαπραγματευτή σου. Από ανεπαίσθητη μεταβολή στο ηχόχρωμα της φωνής ή απειροελάχιστη αλλαγή στη στάση του σώματος, αλλάζεις γνώμη στο λεπτό, τις περισσότερες φορές δικαιολογημένα και με επιτυχία στην τελική έκβαση της συναλλαγής. Απίστευτο, στα αλήθεια.

Πόσο όμορφη ορχήστρα, το μυαλό μαζί με το σώμα!

Φυσικά, δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Υπάρχουν κάποιοι που πουλάνε τη ζωή τους για τρείς κι εξήντα σε έναν μαστρωπό γιατί πείστηκαν ότι το να γαμιέσαι αποτελεί δείγμα προόδου, και υπάρχουν κι άλλοι που σώζουν τη χώρα τους από την πείνα παρόλο που τα λυσσασμένα σκυλιά των τραπεζών θέλουν και την τελευταία δεκάρα που έχεις στον κουμπαρά σου για να πιουν τον καφέ τους χωρίς να ανησυχούν για το αύριο.

Δεν είμαστε όλοι ίσοι, φυσικά, αλλά αυτό αποδεικνύει ακριβώς αυτό, τη σημασία της διαπραγμάτευσης και της "ψυχολογίας" στη ζωή μας, πόσο καθοριστική είναι και πόσο τελεσίδικη. Οι ειδικοί, τους οποίους όπως γνωρίζετε δε χωνεύω καθόλου, το τελευταίο διάστημα ανακάλυψαν αυτό που ο τελευταίος μπακάλης/τραπεζίτης/πουτάνα ήδη ήξερε και ασκούσε με επιτυχία εδώ και αιώνες, τη συναισθηματική νοημοσύνη.

Μεγάλο πράγμα.

Και να η εισήγησή μου.

Θα έπρεπε η ψυχολογία να διδάσκεται σε επαγγελματικό επίπεδο στο λύκειο, και στις τρείς τάξεις. Όχι τόσο πολύ για να αλλάξει τη φύση των μαθητών, δηλαδή από αγενείς να τους κάνει ευγενικούς ή από αδιάφορους να τους κάνει συμπονετικούς, αλλά για να τους διδάξει δυο πράγματα για το πως οι άνθρωποι αντιδρούν. Και δυστυχώς είναι πραγματικά απαραίτητο, γιατί για πολλούς λόγους, παρόλο που αυτό είναι κάτι το έμφυτο, στην πoρεία συχνά το χάνουμε, το ξεχνάμε. Ξεχνάμε τον ίδιο μας τον εαυτό και έτσι ξεχνάμε και τον συνάνθρωπο. Αγνοούμε τη δική μας συναισθηματική έκφραση και έτσι ξεχνάμε συναισθηματικά και τον συνάνθρωπο, μην μπορώντας να καταλάβουμε τον εαυτό μας αδυνατούμε να καταλάβουμε τον διπλανό μας.

Παράδειγμα, όταν θυμώνω με κάποιον, αν δεν συνειδητοποιήσω ότι αυτό οφείλεται σε κούραση, τότε θα αντιδράσω με λιγότερη υπομονή. Αν όμως γνωρίζω ότι ο άλλος είναι κουρασμένος, τότε το θυμό του δεν θα τον πάρω προσωπικά, και θα τον βοηθήσω με αποτέλεσμα θετικό και για τους δύο, χωρίς να καταφύγω στην υποκρισία, αλλά αντιθέτως με απόλυτη ειλικρίνεια να διαχειριστώ μία κατάσταση προς ώφελος δικό μου και, αν γίνεται, και  του άλλου.

Ένας ενήλικος που δεν έχει παραφρονήσει, αυτά τα μαθαίνει σχετικά αργά, γιατί η εμπειρία αποκτάται με μόχθο. Κάποια βασικά πράγματα, όμως μπορεί να τα διδαχθεί ένας έφηβος και το όφελος είναι πολλαπλό. Πρώτον θα μάθει πολλά και για τον ίδιο του τον εαυτό, για τις ορμές του, που πάνω στην εφηβεία τον μπερδεύουν και τον συγχύζουν. Δεύτερον, αυτού του είδους η γνώση αποτελεί, πλέον, προσόν για σχεδόν όλα τα επαγγέλματα. Τρίτον, γιατί θα πρέπει να πάει 35 χρονών ένας άνθρωπος για να μάθει τη διαχείριση κρίσεων, αφού έχει πάρει (ίσως καταστροφικές) αποφάσεις για τη ζωή του;  

Τέταρτον, η σύγχρονη ζωή διεξάγεται μέσα στα κεφάλια των ανθρώπων, άσχετα από τις πληροφορίες που θα τύχει να κυκλοφορούν εκείνη τη στιγμή τριγύρω. Για παράδειγμα, ο βαθμός στο σχολείο μπορεί να μην εξαρτάται τόσο πολύ από το αν θα πείς μάθημα αλλά από το πως θα το πείς και το αν θα κοιτάξεις ειρωνικά τη δασκάλα.

Και στα μαθήματα αυτά, θα πρέπει οπωσδήποτε να συμπεριλαμβάνονται εθελοντικές δράσεις σε θεραπευτήρια όπως κλινικές ή γηροκομεία, διδασκαλία (δηλαδή οι ίδιοι οι μαθητές να διδάξουν σε νεότερες τάξεις) και συνεντεύξεις ( δηλαδή οι ίδιοι οι μαθητές να παίρνουν συνεντεύξεις από άλλους ανθρώπους) και διεξαγωγή πειραμάτων από τους ίδιους τους μαθητές, γιατί αν δεν γίνουν όλα αυτά, τότε η ψυχολογία θα καταλήξει ακόμα ένα τροπάρι, ακόμα μία άχρηστη πληροφορία σε έναν κυκεώνα πληροφοριών που έχει καταντήσει η ζωή μας, ειδικά των μαθητών. Όχι. Δεν πρέπει να είναι ακόμα ένα μάθημα, πρέπει να είναι βίωμα και εμπειρία, πρέπει να είναι καταλύτης και πυξίδα.