Είναι κοινώς αποδεκτό το γεγονός ότι παρά τις ραγδαίες προόδους σε κάθε τομέα, ο άνθρωπος ακόμα δεν έχει κατανοήσει πλήρως τον κόσμο γύρω του, πράγμα που με τη σειρά του σημαίνει ότι δεν μπορεί να επέμβει σε αυτόν σωστά. Και όταν λέω "σωστά" δεν εννοώ τίποτα άλλο εκτός από αποτελεσματικά σωστά, τουτέστιν να κάνεις κάτι που να μην έχει ολέθριες συνέπειες. Ξεκινάς με την πρόθεση να δώσεις φως και υγεία, αλλά καταλήγεις να λιώνει ο ένας πόλος πιο γρήγορα από τον άλλον. Ξεκινάς με την πρόθεση να σταματήσεις την πείνα και καταλήγεις με πειρατεία, πας να περιορίσεις μία ασθένεια και σου προκύπτει μέσα από το εργαστήριο μία καινούρια. Επιχειρείς να ενισχύσεις την οικονομία και σου έρχεται μία ύφεση από το πουθενά. Πας να εξαλείψεις τον πόλεμο και σκοτώνεις άμαχους.
Ακόμα και στην προσωπική μας ζωή, ενώ σε γενικές γραμμές οι προθέσεις μας είναι αγαθές, ακριβώς επειδή είναι καλές επεμβαίνουμε με μεγαλύτερη δριμύτητα στις ζωές των φίλων και συγγενών μας, καταλήγοντας συνήθως με καυγάδες και τραγωδίες στα χέρια μας. Βλέπουμε έναν φίλο μας να κάνει ένα λάθος και απλά πρέπει να του πούμε τη γνώμη μας ξανά και ξανά, με επιμονή (όχι εγώ, οι άλλοι φυσικά) μέχρι που να περάσει το δικό μας. Και μόλις ο άνθρωπος εκραγεί, του καταλογίζουμε ότι δεν έκανε σωστά αυτό που εμείς του είπαμε.
Αυτή η ανάγκη λέγεται Ιντερβενσιονισμός, εκ του αγγλικού intervention που σημαίνει ακριβώς αυτό: παρέμβαση.
Το αντίθετο του ιντερβενσιονισμού είναι μία τακτική γνωστή ως ριτρητισμός, εκ του επίσης αγγλικού retreat που σημαίνει "υποχωρώ, κάνω πίσω, αποσύρρομαι".
Κατά τον ριτρητισμό, όταν μία κατάσταση είναι τόσο πολύπλοκη ώστε να υπερβαίνει τη δική μας δυνατότητα επιτυχούς επέμβασης, τότε κάνουμε ένα βήμα πίσω, δηλαδή αποσύρουμε κάθε δική μας επιρροή επιτρέποντας στην κατάσταση να εξελιχθεί μόνη της μέχρι, αυτορυθμιζόμενη, να λυθεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.
Παράδειγμα: Θέλεις να μειώσεις την ανεργία στην Ελλάδα, οπότε λαμβάνεις μέτρα όπως επιδότηση επιχειρήσεων, πρόσληψη εποχιακών (τα νέα στέητζ, ο ξεφτίλας...) και διάφορες άλλες αηδίες. Αποτέλεσμα; Το μόνο αποτέλεσμα είναι να στρεβλώνεται ακόμα περισσότερο η αγορά και η παραγωγική διαδικασία, τόσο που να μην μπορεί να συντηρηθεί από μόνη της και διαρκώς να χρειάζεται ενέσεις δισεκατομμυρίων, απλά και μόνο για μην καταρρεύσει το σύστημα σήμερα. Βγάζεις προγράμματα για τους οικοδόμους και σαπίζουν οι εκπαιδευτικοί, βγάζεις προγράμματα για εκπαιδευτικούς και σου ξυνίζουν οι ταξιτζήδες, βγάζεις προγράμματα για τους ταξιτζήδες και σου πικρίζουν οι εμποροϋπάλληλοι. Ότι και να κάνεις, χάος. Η λύση; Ριτρητισμός. Έχεις ένα πλαίσιο νόμων και κανονισμών που ήδη διέπουν τις διαδικασίες, οπότε άσε το να κάνει τον κύκλο του νομοτελειακά. Αν η κοινωνία/οικονομία δεν μπορεί να "σηκώσει" εκπαιδευτικούς, ταξιτζήδες, δικηγόρους ή οτιδήποτε άλλο, τότε δεν μπορείς να επιβάλλεις την ύπαρξή τους δια της βίας. Αν το σύστημα είναι ελλιπές, τότε δεν υπάρχει τίποτα που να μπορείς να κάνεις για να αποτρέψεις την πτώση του: θα πέσει, θα καταρρεύσει υπό το βάρος των σφαλμάτων του. Με τα στέητζ, αυτό που κάνεις δεν είναι τίποτα άλλο από το νανούρισμα των μαζών ότι κάπως θα βρεί δουλειά. Δεν θα βρεί. Αν το πάρει απόφαση ο άνθρωπος, τότε θα προσπαθήσει να κάνει κάτι άλλο, εφόσον η αγορά δεν τον σηκώνει και όσο πιο γρήγορα συμβεί αυτό, τόσο πιο γρήγορα θα εξελιχθεί το σύστημα στην ανθεκτικότερη εκδοχή του. Γιατί να επιδοτήσεις έναν λογοθεραπευτή ή έναν τυροπιτά; Γιατί να του πληρώσεις τα έξοδα για έναν χρόνο, όταν τα τυροπιτάδικα και οι λογοθεραπευτές είναι τρείς σε κάθε δρόμο; Δεν τα σηκώνει η αγορά, άρα θα κλείσουν, άρα βρες κάτι άλλο να κάνεις, κάτι που να λείπει πραγματικά, άρα καλύπτοντας το κενό να σου φέρει και κέρδος. Θα πρέπει να δουλέψεις στα αλήθεια, αντί να περιμένεις πελατεία στην καρέκλα.
Άλλο παράδειγμα: Έχεις ένα είδος υπό εξαφάνιση, την τίγρη της βεγγάζης, ας πούμε. Άσε το να εξαφανιστεί. Δεν θα είναι το πρώτο. Η φύση έχει τον τρόπο να ανακάμπτει και, πριν το καταλάβεις, ένα νέο είδος τίγρης ή άλλου αρπακτικού να εμφανιστεί. Προσπαθώντας να το σώσεις, επενδύεις χρήμα και χρόνο και πόρους που επιβαρύνουν το σύστημα. Μόνο τα αεροπορικά εισιτήρια των μελετητών φτάνουν για να φάει μία οικογένεια σομαλών για ένα χρόνο. Οι εκπομπές ρύπων των μεταφορών, τα πλαστικά εξαρτήματα, τα καύσιμα, η όλη διαδικασία έχει τόσο τρομακτικό αντίκτυπο στο όλο οικοσύστημα, που ίσως είναι καλύτερες οι πιθανότητες να ζήσει η τίγρη αν δεν κάνεις τίποτα. Για να εκπαιδεύσεις έναν άνθρωπο να γίνει βιολόγος ώστε να ασχοληθεί με την τίγρη, ξοδεύεις ένα σωρό λεφτά, υλικά (όπως χαρτί για τα βιβλία του, γυαλί και πλαστικό για τα μικροσκόπιά του, μέταλλα για το όπλο της αυτο-άμυνάς του, ειδικά υλικά για τα ρούχα του, γιατί δεν μπορεί να πάει απλα με το πανταλόνι του,θέλει ειδικό από ανθεκτικές ίνες, αδιάβροχο, αντικουνουπικό, αντι-ανεμικό κοκ) ώστε το οικολογικό αποτύπωμα του ερευνητή να είναι δυσανάλογο, τρομακτικά ασύμφορο. Βάλε πόσοι ερευνητές σεργιανάνε τα οικοσυστήματα....
Το ζήτημα, λοιπόν με τον ιντερβενσιονισμό είναι ότι ποτέ, μα ποτέ, ποτέ-ποτέ, ούτε μία φορά στο εκατομμύριο, δεν μπορούμε να έχουμε πλήρη γνώση της αλληλεπίδρασης των διαφόρων συστημάτων στη γη μας. Μπορούμε να λύσουμε μικρά, επιμέρους προβλήματα, όπως ένα εμβόλιο για μία νόσο ή μία τεχνολογία για έναν υπολογιστή, αλλά όποτε προσπαθούμε να επέμβουμε συνολικά, κατά κανόνα γίνεται κακός χαμός. Όποτε επεμβαίνουμε, κάτι καταστρέφουμε.
Θα πρέπει λοιπόν να πάψουμε να επεμβαίνουμε.
Θα πρέπει να άρουμε κάθε επιρροή από τα διάφορα περιβάλλοντα.
Φυσικά, αυτό δεν είναι εύκολο, αλλά από την άλλη δεν είναι και τόσο δύσκολο.
Καταρχάς, ήδη η κυρίαρχη τάση των πληθυσμών είναι να συγκεντρώνονται σε μεγάλα αστικά κέντρα, "οδηγώντας την ύπαιθρο στην ερήμωση". Αυτό είναι περιβαλλοντικά καλό (ειδικά ιγα την τίγρη της βεγγάζης), αφού οι εκτάσεις που είχαν καταστραφεί για την επέκταση των πόλεων τώρα επιστρέφονται στη φυσική τους κατάσταση, οπότε καλά θα κάνει η κάθε κυβέρνηση να μην δίνει
κίνητρα για την αποκέντρωση. Άσε τις πόλεις να ξαναγίνουν δάση.
Δεύτερον, οι μακρο-οικονομικές επεμβάσεις είναι καταστροφικές για την μακρο-οικονομία, με τον ίδιο τρόπο που οι μικρο-οικονομικές επεμβάσεις είναι καταστροφικές για την μικρο-οικονομία, καθώς και η μία για την άλλη. Ξεχνούν οι τραπεζίτες ότι τα προβλήματα άρχισαν όλα όταν...; Ακριβώς! Όταν άρχισαν οι τραπεζίτες να επεμβαίνουν στην παραγωγική διαδικασία. Άρα, όπως λέγαμε και για τους λογοθεραπευτές, αν το σύστημα δεν σηκώνει δέκα τράπεζες αλλά τέσσερις, τότε για κανέναν λόγο δεν πρέπει να επέμβουμε στο σύστημα ώστε να στριμώξουμε περισσότερες, αλλά αντιθέτως, κατά πως ορίζει ο ριτρητισμός, να αποσύρουμε την επιρροή τους ώστε να επιζήσει η ικανότερη χωρίς να διαταραχθεί η ισορροπία του συστήματος, που όπως ξέρουμε είναι ευαίσθητη. Το έχουν αυτό οι ισορροπίες, βλέπεις, είναι όλες τους ευαίσθητες. Μέσα στην ευαισθησία ένα πράμα....
Τρίτον, η ταχεία κατανάλωση πόρων δεν πρέπει να αναστέλεται με μέτρα και περιοριστικούς κανόνες, αλλά να αφεθεί στην τύχη της. Έτσι, θα οδηγήσει στη ραγδαία αύξηση των τιμών κάθε πόρων, άρα πτώση στον ρυθμό κατανάλωσης, άρα μικρότερο οικολογικό αντίκτυπο. Τα πλαστικά θα γίνουν ακριβά, οι μπαταρίες θα είναι μόνο για τους μεγιστάνες, άρα οι βιομηχανίες πλαστικών παιχνιδιών θα χρεωκοπήσουν, άρα τα εργοστάσια σκλάβων στο μπαγκλαντές θα απολύσουν κόσμο που πλέον θα ασχολείται μόνο για τη χώρα του στο χωράφι του και όχι για τον ευρωπαίο εξυπνάκια, άρα οι οικονομίες αντί να καταστρέφουν εξωτικές χώρες θα καταστρέφουν μόνο τους δικούς τους υπήκοους. Η υπερκατανάλωση χαρτιού θα οδηγήσει σε καταστροφή δασών, άρα η τιμή του θα ανέβει, άρα λιγότεροι άνθρωπο θα αγοράσουν βιβλία, χαρτί περιτυλίγματος, διαφημιστικά φυλλάδια ή είδη χαρτοκοπτικής και συσκευασίες που πετιώνται αχρησιμοποίητες, άρα θα σταματήσει η παραγωγή τους, άρα θα κλείσουν τα εργοστάσια, άρα θα αναπτυχθούν και πάλι τα δάση. Η ενέργεια θα είναι τόσο ακριβή που ο κόσμος θα πηγαίνει για ύπνο από τις 8:30 για να μην καίει ούτε για την τηλεόραση ή τη λάμπα, άρα θα κοιμάται περισσότερο, άρα θα είναι σωματικά και ψυχολογικά υγιέστερος, άρα μικρότερη επιβάρυνση για τα ασφαλιστικά ταμεία, άρα περισσότερα λεφτά για σχολεία, άρα μεγαλύτερη μόρφωση και άνοδος βιοτικού επιπέδου all over the place.
Φυσικά και δεν μπορούμε να αποσυρθούμε από τη ζωή. Είναι απαραίτητο να καλλιεργήσουμε για να φάμε και να παράγουμε πολιτισμό για να είμαστε άνθρωποι.
Ωστόσο, δεν είναι η καλλιέργεια ή ο πολιτισμός που προκαλούν τις καταστροφές, αλλά η υπερβολή και η ψευδαίσθηση του δυτικού ανθρώπου ότι η υπερβολή είναι κάτι το φυσικό (όπως το να βγαίνεις κάθε βράδυ) ή ακόμα χειρότερο, ότι η υπερβολή είναι δικαίωμά τους (όπως το να μην χρειάζεται να δουλέψει, αλλά να παίρνει επίδομα ανεργίας για δύο έτη σε ορισμένες χώρες) σε σημείο που αν τους στερήσεις αυτές τις υπερβολές να αγανακτούν, χωρίς να σκέφτονται αν έχουν κάνει κάτι για να κερδίσουν αυτά τα προνόμια οι ίδιοι ή αν κάποιοι άλλοι έχουν φτύσει κυριολεκτικά αίμα για αυτά. Και, φυσικά, κανείς από αυτούς δεν σκέφτεται ότι κάπου αλλού, κάποιοι άλλοι ζουν με πολύ λιγότερα ως συνέπεια του δικού τους, δυτικού ιντερβενσιονισμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου