Ας παραληρήσουμε για λίγο, θεωρητικά, σουρεαλιστικά κι ευχάριστα.

Ωστόσο, μας είναι αδύνατον να χωνέψουμε αυτό το απλό γεγονός. Παρόλο που μάλλον δεν υπάρχει αλλού ζωή, εμείς ψάχνουμε λες και μας έχει πει κανείς ότι υπάρχει. Το έχουμε ως δεδομένο. Αφού δεν βρήκαμε ζωή στη σελήνη, πήγαμε λίγο παραπέρα, σαν τα μυρμήγκια για φαΐ.

Το πλησιέστερο που έχουμε βρεί είναι ο πλανήτης Άρης που, από ό,τι φαίνεται, ίσως κάποτε να έμοιαζε με τη γη. Βλέπουμε απομεινάρια λιμνών (αν και δεν ξέρουμε αν ήταν λίμνες νερού),

βλέπουμε στρώσεις γεωλογικών (ή καλύτερα, αρειολογικών, χαχχα) αποθέσεων, όπως αυτές στους πάτους των θαλασσών, κοκ, αλλά παρόλο που υπάρχουν κι εγώ δεν ξέρω πόσα μηχανήματα που σκάβουν και διενεργούν πειράματα στην επιφάνεια του πλανήτη, δεν υπάρχει τίποτα που να αποδεικνύει την ύπαρξη έστω κι ενός μικροβίου.

Ωστόσο, ας κάνουμε το νοητικό πείραμα, έτσι για την πλάκα.

Ας υποθέσουμε ότι κάποτε υπήρξε ζωή στον πλανήτη και ότι πριν εκατομμύρια χρόνια για κάποιον λόγο όλα έλαβαν τέλος. Αυτό δεν σημαίνει με κανέναν τρόπο ότι θα μπορούσε να κατοικηθεί εκ νέου. Ή, για να το θέσω καλύτερα, δεν θα  μπορούσε να ξαναγίνει κατοικήσιμος. Το μόνο που θα μπορούσε να γίνει είναι να χτιστεί κάποια βάση, η οποία όμως θα χρειαζόταν υποστήριξη από τη γη για τρόφιμα, πρώτες ύλες, κοκ. Καλό, αλλά όχι αυτό που θα θέλαμε. Άλλωστε, γιατί να τα κάνεις όλα αυτά τα έξοδα; Μόνο για την πλάκα; Για διαστημικό τουρισμό; Δεν συμφέρει. Για νέα υλικά; Δεν έχει αποδειχτεί κάτι τέτοιο, δεν το αποκλείουμε όμως.

Αν, όμως υπήρξε κάποτε ζωή στον άρη, τότε αυτό εγείρει ερωτήματα. Γιατί είχε αυτό το τέλος και πότε ακριβώς ήταν αυτό; Είναι ένα φαινόμενο του θερμοκηπίου, όπως το δικό μας, και το μάθημα του άρη θα το χρησιμοποιήσουμε για να σώσουμε τον δικό μας πλανήτη; Αυτό μου αρέσει σαν υπόθεση, δε βλέπω όμως να μαθαίνει κανείς τίποτα, τουλάχιστον όχι σύντομα.

Αν υπήρξε ζωή και αν αυτή εξαφανίστηκε πριν από μερικά δισεκατομμύρια χρόνια, και αν αυτό συμπίπτει με την εμφάνιση ζωής στη Γη, μαζί με την τελευταία ανακάλυψη ότι κάποιοι μετεωρίτες που έπεσαν στη γη είναι από τον άρη, τότε ίσως η γη εποικίστηκε με αυτό τον τρόπο;

Αν είναι έτσι, τότε γιατί ο Άρης είναι ξερός παρόλο που απέχει περισσότερο από τον ήλιο; Η Γη, που είναι πιο κοντά, γιατί δεν είχε την ίδια κατάληξη; Άλλωστε η Αφροδίτη, ακριβώς λόγω της κοντινής απόστασης από τον Ήλιο είναι ένα καμίνι. Γιατί ο Άρης και η Αφροδίτη, αλλά όχι η Γη; Αν ο Άρης είχε κάποτε ατμόσφαιρα, τότε που πήγε; Το νερό; Τι έγινε; Γιατί δεν υπάρχει ούτε ένα παγάκι υπογείως (ή υπο-αρείως, χαχαχαχ) ένας σταλακτίτης, κάτι; Ίσως κάπου να είναι και να μην το έχουμε βρεί, αλλά μέχρι να το βρούμε όλα είναι απλά υποθέσεις.

Οι πλανήτες πλησιάζουν σιγά-σιγά τον ήλιο, άρα η επόμενη αποικία θα είναι ο Άρης, ή ίσως οι πλανήτες απομακρύνονται πράγμα που σημαίνει ότι η επόμενη αποικία είναι η Αφροδίτη; Τα έχει μετρήσει κανείς αυτά; Μήπως είναι μία καλή στιγμή να ρίξουμε τον "σπόρο" μας σε κάποιον πλανήτη (όπως έκανε το Έντερπραηζ σε κάποιο από τα αρχικά επεισόδια του Σταρ Τρεκ) ώστε σε μερικές χιλιάδες χρόνια να έχουμε έτοιμο το νέο σπιτικό μας; Ή μήπως να ριξουμε δύο σπόρους, έναν στον Άρη και άλλον έναν στην Αφροδίτη, για σιγουριά;

Μήπως αυτό έγινε και απλά αυτοί που στην ιστορία αναφέρονται ως θεοί  ήταν οι εξελιγμένοι μας παππούδες που περίμεναν να μεγαλώσουμε ώσπου να γίνουμε άνθρωποι; Κοιτώντας κάτι μοντέλα στις πασαρέλες, με τεράστια μάτια, στενούς ώμους και τεράστια μέτωπα, άτριχα κορμιά και σκελετικά άκρα, λέω ίσως.

Πολύ ωραία όλα αυτά, η ουσία όμως είναι ότι αν αποδειχτούν, τότε αυτό θα σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άλλοι εξωγήινοι εκτός από εμάς τους ίδιους, πράγμα που εξηγεί αυτή την απίστευτη εμμονή με τα ουράνια.

Αν υπήρχαν αυτοί οι διαστημικοί πρόγονοι, τότε που είναι τώρα; Γιατί εξαφανίστηκαν; Αφού έφτιαξαν την αποικία, γιατί δεν την αποίκησαν; Αν όντως ήταν οι παλιοί θεοί, τότε εξαφανίστηκαν; Που έκαναν το λάθος και γιατί δεν αναπαράγονται;

Ας το χοντρύνουμε λίγο το παιχνίδι. Γιατί συχνά στις μυθολογίες αναφέρονται θεοί που ζευγαρώνουν με θνητούς; Μήπως οι πρόγονοι, για κάποιον λόγο είχαν καταστεί στείροι, κάτι που αναφέρεται σε αρκετές ταινίες επιστημονικής φαντασίας, αλλά αποτελεί και ανησυχία των επιστημόνων, που παρατηρούν τις γεννητικότητες να πέφτουν σε όλο τον κόσμο; Το γεγονός ότι χωρίς τεχνητή γονιμοποίηση ένα μεγάλο μέρος των δυτικών κοινωνιών δεν θα υπήρχε, δεν μας ανησυχεί καθόλου;

Θα έχουμε το ίδιο τέλος;
Θα καταλήξουμε γενειοφόροι με άσπρα, να αμφισβητούν αν έχουμε υπάρξει ποτέ;;;;;

Οι κόσμοι είναι σαν τις αγάπες

Λες, καθώς τα ψάχνεις, "δεν μπορεί, κάπου θα υπάρχει, δεν μπορεί να μην υπάρχει" και θες τόσο πολύ να υπάρχει που αλλάζεις όλη την δομή των πραγμάτων που βλέπεις μπροστά σου μόνο και

μόνο για να ταιριάζει με αυτό έχεις στο μυαλό σου.

Και δε σε πτοεί ούτε στο ελάχιστο το γεγονός ότι ως τώρα ούτε μία φορά δεν είδες κάτι που έστω και να πλησιάζει σε μορφή, οσμή υφή και αφή το ιερό δισκοπότηρο που έχεις πλάσει στο μυαλό σου.

Έχεις, ας πούμε, μία γη που χρειάζεται τα εξής απαραίτητα χαρακτηριστικά για να παράγει ζωή:

1. ένα σύμπαν
2. έναν γαλαξία
3. ένα αστέρι που α)να μην είναι ούτε πολύ μικρό ούτε πολύ μεγάλο β)να απέχει ακριβώς τη σωστή             απόσταση ώστε να μην παγώσεις αλλά ούτε και           να καείς. γ)να εκπέμπει τη σωστή ακτινοβολία στη σωστή αναλογία, και ποσότητα
4. ένα πλανητικό σύστημα του οποίου το βαρυτικό πεδίο με τις πολύπλοκες αλληλεξαρτήσεις του να στηρίζει την ύπαρξη ενός πλανήτη με έναν δορυφόρο, στη σωστή απόσταση, όπως προαναφέρθηκε, από το άστρο
5. έναν δορυφόρο αρκετά μεγάλο, χωρίς ατμόσφαιρα αλλά με τη σωστή βαρύτητα, ώστε να α)να παρέχει προστασία από μετεωρίτες, αστεροειδείς κοκ, εν είδει ασπίδας, όπως φαίνεται από τους μυριάδες κρατήρες στην επιφάνειά του, προφανώς από σώματα που αν δεν είχαν πέσει στη σελήνη θα είχαν πέσει στη γη β)να επηρεάζει το βαρυτικό πεδίο, τη ροή των υδάτων και (ίσως) την κίνηση της ατμόσφαιρας, άρα τα καιρικά φαινόμενα.
6. νερό και ατμόσφαιρα σε πολύ συγκεκριμένες αναλογίες, με σύσταση πολύ συγκεκριμένη, τόσο που ακόμα και η μικρότερη παρέκκλιση να σημαίνει ξαφνικό θάνατο για οικοσυστήματα και πολιτισμούς.
7. έναν πυρήνα συγκεκριμένου μεγέθους, σύστασης και αναλογίας ως προς τον υπόλοιπο πλανήτη, ώστε α)η θερμότητά του να συμβάλλει στην εξέλιξη της ζωής, κυρίως μέσα στις      θάλασσες, όπου, όπως όλοι ξέρουμε, εμφανίστηκε η πρώτη ζωή. β)ο σίδηρος που περιέχεται σε αυτόν να δημιουργεί μαγνητικό πεδίο, και γ) να περιστρέφεται στην σωστή κατεύθυνση, σε σχέση με τα υπόλοιπα σώματα (ήλιος, πλανήτες, κοκ) ώστε το μαγνητικό πεδίο που δημιουργείται να έχει θετικές και όχι αρνητικές επιπτώσεις 
8. μαγνητικό πεδίο το οποίο α) λειτουργεί σαν ασπίδα για επικίνδυνες κοσμικές ακτινοβολίες και  β)να δημιουργεί ένα δεύτερο άξονα, τον μαγνητικό ο οποίος μαζί εκείνον της περιστροφής να λειτουργεί λυτρωτικά για τα καιρικά φαινόμενα, για για την μετανάστευση των ειδών, για τις εποχές, την κίνηση των τεκτονικών πλακών, για τα πάντα, κυριολεκτικά.
9. κεκλιμένο άξονα περιστροφής, χωρίς τον οποίον δεν θα υπήρχε εναλλαγή εποχών, άρα ούτε ζωή.
10. έναν μεγάλο κακό αστεροειδή για να εξαφανίσει τος δεινόσαυρους ώστε να δοθεί η ευκαιρία σε άλλα πλάσματα να εξελιχθούν
11. ένα διάλειμμα δεκάδων χιλιάδων ετών ανάμεσα στους παγετώνες, για να προλάβει το εν λόγω είδος να βγεί από τις σπηλιές και να γίνει άνθρωπος, να καταλαβαίνει δυο απλές αλήθειες.

Για να βρεθεί δεύτερη τέτοια περίπτωση, δεν αρκεί ο πλανήτης να μοιάζει απλά με τη γή, αλλά να είναι ακριβώς έτσι, αφού ακόμα και μία από τις προαναφερθείσες παραμέτρους αν παραλείπαμε, δεν θα υπήρχε ούτε ζωή ούτε άνθρωπος.

Ξέρω πολλούς που λένε το εξής: "Σε τόσα δισεκατομμύρια άστρα, γαλαξίες και πλανήτες, δεν υπάρχει ούτε ένας άλλος πλανήτης με ζωή;!"

Η απάντηση είναι απλή. Όχι.

Και γιατί όχι; Πάρε έναν κόκκο ρυζιού και σύγκρινέ τον με έναν άλλον. Έτσι και βρείς δύο ολόιδιους, τότε μπορώ να παραδεχτώ ότι ίσως υπάρχει μία περίπτωση να βρεθεί ζωή σε έναν άλλον πλανήτη σε όλο το σύμπαν. Η πιθανότητα είναι τραγικά μικρή.

Ακόμα κι έτσι, ακόμα και αν αποδειχτεί ότι υπάρχει ζωή, τότε έχουμε τα εξής προβλήματα

1. θα απέχει έτη φωτός, άρα είτε υπάρχει είτε όχι, το ίδιο κάνει
2. η απόσταση καθιστά πιο πιθανό να αντιληφθούμε την ύπαρξή τους είτε πολύ αργά (αφού θα έχει εκλείψει) είτε πολύ νωρίς (πολύ πριν εμείς οι ίδιο αναπτύξουμε την απαραίτητη νοημοσύνη), Ούτε καν ραδιοσήματα δεν θα μπορούμε να στείλουμε εγκαίρως.
3. δεν θα την αναγνωρίσουμε, γιατί ζωή είναι αυτό που υπάρχει στη γη και αυτό ψάχνουμε. δεν θέλουμε μία λιμνούλα με μικρόβια (που από μόνο του θα ήταν τρελή ανακάλυψη) αλλά νοημοσύνη και πολιτισμό. οι πιθανότητες μικραίνουν ...
4. τα ορατά άστρα είναι από καιρό πεθαμένα. τί λέμε τώρα; εδώ δεν ξέρουμε αν θα βρέξει αύριο, κι εσύ μου λες για την άλλη άκρη του σύμπαντος; σοβαρέψουουουουου.....

Τι μας μένει;

Όπως και τις αγάπες μας, να τις δεχτούμε όπως είναι. Δεν υπάρχει κάτι άλλο, αυτό είναι. Ένας πλανήτης, ένας άνθρωπος.

Νιώθεις ευγνώμων που υπάρχει και τον αγκαλιάζεις.

Δες τα Ζώα.

Υπάρχουν άνθρωποι που σκέφτονται και άνθρωποι που δεν σκέφτονται. Από τους άνθρωπους που σκέφτονται, υπάρχουν αυτοί που σκέφτονται τον εαυτό τους και αυτοί που σκέφτονται πολλά πράγματα. Οι άνθρωποι που σκέφτονται τον εαυτό τους ενώ διαθέτουν κάποια ευφυΐα, είναι στην όψη ολόιδιοι με εκείνους που δεν σκέφτονται, γιατί μόνο το σημερινό φαί μπορούν να φροντίσουν, κι αυτό μόνο για την πάρτη τους, όπως τα Ζώα.

Κι έτσι έχεις άνθρωπους που ενώ μιλάνε, κάνουν δουλειά και σχέσεις, δεν αναρωτιούνται ποτέ για τίποτα. Πιστεύουν ότι τους πείς, αρκεί να το πείς με τόνο υπεροπτικό και προσβλητικό, και σαν υποταγμένα σκυλιά στον υπεροπτικό και ελαφρώς προσβλητικό τόνο ανταποκρίνονται χαμηλώνοντας τα αυτιά περιμένοντας την παντόφλα. Πιστεύουν τις ειδήσεις. Πιστεύουν τον γαπ όταν λέει "λεφτά υπάρχουν" με τον ίδιο τρόπο που πιστεύουν τον σαμαρά όταν λέει "να, η ανάπτυξη" χωρίς να παρατηρήσουν ότι στο ενδιάμεσο τίποτα δεν άλλαξε: τα σχολεία και τα νοσοκομεία πεθαίνουν από έλλειψη προσωπικού ενώ οι διευθυντάδες και οι επιτροπές αυξάνονται και πληθύνονται. Κάνει και διορισμούς, ο γλίτσας, αλλά όχι εκεί που χρειάζονται.

Τα Ζώα, λοιπόν, πιστεύουν τα πάντα σαν χάπατα. Πιστεύουν ότι άμα τρώς δημητριακά, θα αδυνατίσεις, χωρίς να παρατηρήσουν ότι δεύτερο συστατικό είναι η ζάχαρη και τρίτο το σιρόπι. Πιστεύουν αυτή τη σεζόν ότι τα αυγά φέρνουν χοληστερίνη και την επόμενη σεζόν ότι τα αυγά ρίχνουν τη χοληστερίνη. Πιστεύουν ακόμα ότι όλοι οι πολιτικοί είναι ίδιοι και ότι αν κάνουν εμβόλιο της γρίπης δεν θα πάθουν γρίπη, μόνο και μόνο για να τους πεί ο γιατρός ότι ξέρεις, είναι άλλου είδους γρίπη αυτή που έπαθες. Επιπλέον, τα ζώα αν είναι στα μαλακά, δεν τα νοιάζει τίποτα άλλο. Καταναλώνουν με ιλιγγιώδεις ταχύτητες τα πάντα, χωρίς να σκεφτούν ποτέ γιατί είναι τόσο φτηνά αυτά που καταναλώνουν, γιατί αυτός ο τύπος μου κάνει τόσα δώρα και γιατί όταν κάνουν το οτιδήποτε το αποτέλεσμα είναι πάντα ίδιο.

Βάφουν τα μαλλιά τους και θαρρούν πως αυτό είναι κάτι. Αλλάζουν κινητό ή γυαλί και αυτό τους αρκεί. Πάνε τριάντα χρονών και φέρονται σαν δώδεκα. Πηδιούνται με όποιον τύχει και αυτό το λένε ελευθερία, αλλά αυτολογοκρίνονται γιατί αν πείς κάτι ασυνήθιστο δεν θα'χεις κανέναν να πηδήξεις.

Υπάρχουν και αυτοί που βλέπουν. Βλέπουν τις αρρώστιες που φέρνουν τα Ζώα στους εαυτούς τους, με τις ηλίθιες εμμονές τους και τις άμυαλες συνήθειές τους. Βλέπουν τις δυστυχίες που προξενούν τα ζώα στους εαυτούς τους με τις δεισιδαιμονίες, τις προλήψεις και τις προκαταλήψεις τους, με την αυτολογοκρισία και τον αυτοπεριορισμό. Βλέπουν τα ψυχικά εκτρώματα να καλλιεργούνται και να επιβραβεύονται, σα να είναι ηρωισμός να ακολουθείς τα ένστικτά σου.

Αυτοί που βλέπουν έχουν την ευθύνη. Πάντα αυτός που ξέρει, έχει την ευθύνη.

Έχουν την ευθύνη να μην σκοτώσουν ούτε να βασανίσουν τα Ζώα, γιατί τα Ζώα όταν πονάνε δαγκώνουν και λυσσάνε και μετά πάνε για ούζα λες και δεν τρέχει τίποτα. Έχουν την ευθύνη να διδάξουν στα Ζώα έναν καλό τρόπο να ζουν χωρίς να σκοτώνουν το ένα τ'άλλο και χωρίς να φάνε τα πάντα στο πέρασμά τους, σαν τις ακρίδες. Αυτοί που βλέπουν, πολλές φορές δεν μπορούν να κάνουν τίποτα άλλο, από το να παρακολουθούν τα Ζώα να αυτοκαταστρέφονται, γιατί αν προσπαθήσουν να παρέμβουν, τότε τα Ζώα αυτοκαταστρέφονται γρηγορότερα. Βλέπουν ότι ο μόνος τρόπος να βοηθήσεις είναι σιγά-σιγά, με πιασιάρικες ατάκες και καλωσύνη και υπομονή ώστε τα Ζώα να μάθουν να μην αυτοκαταστρέφονται. Τα πιο έξυπνα από αυτά θα μάθουν και μερικά κολπάκια, όπως το να βοηθάνε όταν βλέπουν άρρωστο.

Αυτοί που βλέπουν, έχουν την ευθύνη. Τα Ζώα, λένε είχα διαταγές, έτσι έπρεπε.

Τα Ζώα χρειάζονται φαί και διαταγές. Αυτοί που βλέπουν χρειάζονται χρόνο.

(μερικές φορές θέλω τόσο πολύ να κλάψω)

Φακ Γιου (και πάρε κι ένα λουκάνικο)

Όταν όλα ήτανε καλά δε σε ένοιαζε τίποτα κι έκανες το μάγκα και τον καμπόσο, κι έλεγες ωραίες κουβεντούλες όπως "δε με νοιάζει¨ και "εγώ δε φοβάμαι κανέναν" και ακόμα καλύτερα, "να φύγετε να με αφήσετε στην ησυχία μου" και άλλες κοτσάνες χωρίς να σε νοιάζει ούτε ποιον  στεναχωρείς, ούτε ποιόν πληγώνεις. Ούτε σε ένοιαξε ποτέ, τσούλα.

Και τώρα που'χεις ανάγκη, κάνεις σα να μην έγινε ποτέ όλο το χάλι που προκάλεσες, γλίτσα σε πάτωμα τουαλέτας.

Νόμιζες ότι θα μείνεις πάντα νέα, ότι πάντα θα μπορείς, κι ελεγες μεγάλες κουβέντες, με περισσή ευκολία κι όταν σου έλεγα πρόσεχε έλεγες σταρχίδια μου.

ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΡΧΙΔΙΑ ΣΟΥ ΤΩΡΑ, ΦΏΚΙΑ ΜΕ ΣΥΦΙΛΗ;

Που είναι οι  μεγάλες κουβέντες;
Κάνουμε πως δεν ειπώθηκαν και πως δεν έγινε τίποτα και πάμε να ρίξουμε στο φιλότιμο τους ίδιους που βρίζαμε, καριόλα; Πας να χειριστείς με ενοχές τους ίδιους που βασάνιζες με τύψεις τεχνητές, λάμια και μέγαιρα και άρπυια;

Παίρνεις τηλέφωνα και παρακαλάς!
ΤΩΡΑ!!!!
Τότε που Έπρεπε που ήσουν;
Τότε που έπρεπε να διαλέξεις ανάμεσα στον εγωισμό σου κι εμένα που ήσουν;
Ήσουν μέσα στα σκατά, όπως και τώρα, και μόνο τώρα που'χεις ανάγκη από υπηκόοους και δεν σου έμεινε κανείς, καμώνεσαι την ευγενική αλλά από μέσα είσαι ίδια, να χειριστείς θέλεις πάλι για να σου κάνω τα χατήρια.

Αντί για χατήρια, πάρε ένα λουκάνικο.
Ότι κάνω, ΑΝ το κάνω, θα είναι για εμένα και τα παιδιά μου.
Άντε μπράβο από δω χάμω.
ΑΝΤΕ ΜΠΡΑΒΟ, ΣΟΥΡΓΕΛΟ!

Μαύρο Φάντασμα - 2

Η Μάισα έμεινε έτσι αμίλητη για αρκετή ώρα, όσο οι άλλοι -εντός και εκτός του αυτοκινήτου- συζητούσαν τί θεωρητικά ήταν αυτό που ελευθέρωνε τα φαντάσματα. Ούτε που ενοχλήθηκε κανείς όταν ξαναήρθε ο μάστορας και άρχισε να επισκευάζει το αμάξωμα, με σφυριές και κοπανήματα, που κανονικά θα τρέλαιναν ένα ζώντα άνθρωπο.
Η Μάισα ρώτησε τότε τον Αλέκο, που εκείνη την ώρα έπαιζε με τη χαλαρωμένη γραβάτα του.
"Δηλαδή, με άλλα λόγια, απλά περιμένω;"
"Α, χα."
"ΟΚ...." και δεν ξαναμίλησε για δύο ημέρες. Καθόταν στο κάθισμα του οδηγού και άκουγε.
Ο Λάμπρος, από ότι άκουσε, είχε υπάρξει μαθητής και σκοτώθηκε με μηχανάκι κάνοντας σούζα. Η Φιλιώ ήταν αρραβωνιασμένη όταν σκοτώθηκε από τον αρραβωνιαστικό της σε ένα βίαιο έγκλημα πάθους και ο Νότης ήταν ο πιο πρόσφατος-μετά την ίδια τη Μάισα- που πήγε από τροχαίο γιατί δεν είχε λεφτά να αλλάξει λάστιχα και του έφυγε το αμάξι σε μία στροφή προς Πρέβεζα μετά την Αμφιλοχία, μία βροχερή μέρα. Και ωστόσο, παρόλο που ο Νότης ήταν ο πιο νέος στην παρέα, ήταν ο πρώτος που "ελευθερώθηκε". Περίεργο.
Ούτε στη μετά-θάνατο ζωή ήταν τίποτα σίγουρο.
Στις δύο αυτές ημέρες ο μάστορας άλλαξε, τελικά, το καπώ, αντικατέστησε τα σπασμένα φανάρια, ίσιωσε και έβαψε την πόρτα και έριξε και ένα σέρβις γενικό στη μηχανή. Η παρέα έρχοταν και έφευγε κατά το κέφι της, αλλά η Μάισα έμενε εκεί, στη θέση του οδηγού, ασάλευτη και βουβή.
Μόλις ολοκληρώθηκαν οι επισκευές, έστειλαν το αυτοκίνητο για πλύσιμο. Ο Λάμπρος και η Φιλιώ κάθισαν πάνω στην οροφή του αμαξιού, η μεν Φιλιώ ισιώνοντας τη φούστα της με τα πόδια στο πλάι, σε μία συντηρητική πόζα σεμνής ευπρέπειας, ο δε Λάμπρος σταυροπόδι και χαλαρός, καθώς οι στρογγυλές, αφρίζουσες  βούρτσες περνούσαν μέσα από τα αέρινα κορμιά τους. Για κάποιο λόγο το διασκέδαζαν.
Όταν βγήκε από το πλυντήριο, το αυτοκίνητο ήταν όπως πριν, λες και δεν είχε συμβεί ποτέ το ατύχημα.
"Αύριο θα το παραλάβουν" είπε ο Μάστορας, κλείνοντας την πόρτα του συνεργείου πίσω του.
Το επόμενο πρωί, άνοιξαν οι πόρτες και και μαζί με το φως του ήλιου μπήκε ο μάστορας με δύο ακόμα άτομα, τον Κώστα και τον αγοραστή. Τον ήξερε, ήταν ο Γιώργος. Από τη Λαμία ήταν ο Γιώργος; Κοίτα να δείς...
Ο μάστορας έδωσε στον Γιώργο τα κλειδιά και ο Κώστας του έδωσε κάτι χαρτιά, συμβόλαια ίσως. "Ευχαριστώ παιδιά" είπε ο Γιώργος και μπήκε στο αυτοκίνητο, αναπόφευκτα κάθοντας μέσα στη Μάισα, η οποία ούτε και τώρα κουνήθηκε από τη θέση της. Τα άλλα φαντάσματα έμειναν αποσβολωμένα καθώς η μορφή του Γιώργου σε συνδυασμό με τα μαύρα, νεγροειδή χαρακτηριστικά της Μάισας που μόνο εκείνοι μπορούσαν να δουν, έδιναν ένα εφέ σουρεαλιστικό, αλλόκοτο. Ο Γιώργος άφησε τα χαρτιά στο διπλανό κάθισμα και, αφού βολεύτηκε άπλωσε το χέρι να βάλει μπρος. Ταυτόχρονα, άπλωσε και η Μάισα το χέρι, μιμούμενη τις κινήσεις του: έκανε πως γύριζε κι εκείνη το κλειδί στη μίζα, πως έβαζε ταχύτητα και πάταγε το γκάζι, η σκιά της επικαλύπτοντας τα χέρια και τα πόδια του πραγματικού οδηγού.
Στο πίσω κάθισμα ο Νότης κάτι πήγε να πεί, αλλά ο Αλέκος του έκανε νόημα να σωπάσει. Ο Λάμπρος και η Φιλιώ από την οροφή έσκυψαν να δουν τί συμβαίνει και μόλις είδαν την παντομίμα της Μάισας, ανέβηκαν πάλι πάνω. "Θα πάρει πολύ χρόνο..." είπε κουνώντας το κεφάλι του ο Λάμπρος.
Ο Αλέκος, με έναν βαθύ αναστεναγμό, πήγε πίσω μαζί με τον Νότη, αφήνοντας τη Μάισα με την ψευδαίσθηση που της άρεσε.
Ο Γιώργος οδήγησε το αυτοκίνητο έξω από το συνεργείο. Γύρισε το κεφάλι του, το ίδιο έκανε και η Μάισα, για να χαιρετήσει τον Κώστα, βγάζοντας το χέρι του από το ανοιχτό παράθυρο, το ίδιο έκανε και η Μάισα.
"Γεια χαρά, παιδιά. Τα λέμε!" είπαν και δύο φωνές μαζί, η μία ζωντανή και η άλλη ξεψυχισμένη, παίρνοντας τη στροφή και βγαίνοντας στο δρόμο.
Ο Γιώργος έβαλε ραδιόφωνο και κατευθύνθηκε στην εθνική οδό, προς Λαμία. Η Μάισα συνέχισε να μιμείται τις κινήσεις του, πράγμα εύκολο σε αυτούς τους δρόμους. Έκανε πως πατούσε το φρένο ή πως άλλαζε ταχύτητες, πως έβγαζε φλάς ή κορνάριζε. Όταν βγήκαν από την Αθήνα, όμως, ήταν πιο δύσκολο να συγχρονιστεί μαζί του. Αυτός οδηγούσε εντελώς διαφορετικά, αλλιώς έπαιρνε τις στροφές κι αλλιώς έκανε τις προσπεράσεις. Βλαστημώντας, προσπαθώντας να τον ακολουθήσει, έπιασε τον εαυτό της να τρομάζει με κάποια προσπέραση που έκανε και με τα χέρια τεντωμένα γύρισε το τιμόνι πατώντας με όλη της τη δύναμη φρένο, ενώ ο Γιώργος έκανε την προσπέραση σφυρίζοντας χαλαρά.
"Ηλίθιε!!" ήταν το μόνο που ξεστόμισε μετά το σοκ αυτό, αν και, με τον τρόπο που το είπε, ακούστηκε σαν την πιο χυδαία βρισιά του λιμανιού.
"Ξέρεις" επεσήμανε ο Αλέκος από το πίσω κάθισμα, "είσαι ήδη πεθαμένη."
"Το ξέρω! Αλλά είναι ηλίθιος!" απάντησε εκείνη, με τα χέρια στο τιμόνι και τα μάτια στο δρόμο.
Όταν είδε ένα βενζινάδικο, ο Γιώργος σταμάτησε. Μόλις βγήκε απο΄τ αυτοκίνητο, Η Μάισα κατέβασε τα χέρια από το τιμόνι και ξεφύσηξε, σαν να είχε κουραστεί από το δρόμο. Σήκωσε τα πόδια πάνω στο κάθισμα και αγκάλιασε τα γόνατά της, περιμένοντας.
'"Ελα πίσω μαζί μας" είπε ο Νότης. "Είναι καλύτερα."
"Παντού είναι καλύτερα, αλλά τί σημασία έχει αφού δεν μπορώ να αγγίξω τίποτα εκτός από τον εαυτό μου;"

Μαύρο Φάντασμα

Στη θέση του οδηγού ο αέρας ανεπαίσθητα άλλαξε υφή και πήρε σχήμα. Ένα αέρινο σώμα μίας νεαρής μαύρης γυναίκας με τα μαλλιά πιασμένα σε μία χαριτωμένη φουντωτή μπάλα. Εμφανή νεγροειδή χαρακτηριστικά, αλλά παρόλα αυτά όμορφη ακόμα και με τα δυτικά πρότυπα. Τζήν και πόλο, κομψά ίσια παπούτσια, η τσάντα της όμως δεν ήταν στη θέση του συνοδηγού όπου την είχε αφήσει όταν έφυγε το πρωί για τη δουλειά. Κοιτάχτηκε, ψηλαφίστηκε, κοίταξε τριγύρω και δεν κατάλαβε ότι είναι φάντασμα παρά μόνο όταν στάθηκε αδύνατο να ανοίξει την ξεκλείδωτη πόρτα και μετά το χέρι της πέρασε μέσα από το τιμόνι όταν πήγε να βάλει μπρος.

Πειραματίστηκε για λίγο, ερευνώντας τις μεριές στις οποίες είχε πρόσβαση. Τελικά, όπως αποδείχτηκε, μπορούσε να πάει παντού στο αυτοκίνητο, ακόμα και μέσα στη μηχανή ή στο σωλήνα της εξάτμισης, αλλά δεν μπορούσε να βγεί έξω από αυτό.

Το αυτοκίνητο ήταν αδειασμένο από κάθε αντικείμενο. Γιατί; Μία ματιά έξω. Ήταν πάνω σε ράμπα, μέσα σε ένα συνεργείο. Το καπώ και τα φανάρια από την δεξιά μεριά ήταν τσαλακωμένα. Η δεξιά πόρτα ήταν και αυτή λίγο βουλιαγμένη. Πάνω στην ώρα, ήρθε ένας μάστορας, με κοιλιά και αξύριστος. Άνοιξε την πόρτα και κάθισε στη θέση του οδηγού, πάνω της, μέσα στον αέρα της, και έβαλε μπρος τη μηχανή, η οποία παραδόξως ανταποκρίθηκε. Μετά βγήκε, αφήνοντας την Μάισα στη θέση του οδηγού, να περνάει λυπημένα το χέρι της μέσα από τα κλειδιά, που κανονικά θα έπρεπε να κουδουνίσουν παιχνιδιάρικα.

Ο μάστορας άνοιξε το καπώ και κάτι ψαχούλεψε. Η Μάισα τότε χώθηκε μέσα στη μηχανή γαι να βλέπει. "Δεν έχει πειραχτεί τίποτα" είπε ο μάστορας. "Απορώ πως σκοτώθηκε η κοπελιά, με τόσο χαμηλή ταχύτητα, γιατί εδώ δε βλέπω τίποτα. Λίγο ίσιωμα στις λαμαρίνες και είναι μια χαρά." Σε ποιόν τα έλεγε; Κάποιος ήταν πίσω, αλλά από τη θέση που ήταν δε μπορούσε να σηκώσει το κεφάλι, μιας και ήταν αδύνατον να βγεί από το αυτοκίνητο. Ξαναπήγε στη θέση του οδηγού και είδε τον άντρα της. Θεέ μου! Τα παιδιά! Ο Κώστας! Ξαφνικά όλη της η ζωή πέρασε μέσα από το μυαλό της. Θεέ μου! Τι θα γινόταν τώρα; Έπρεπε να βγεί από εκεί μέσα, τώρα! Χτύπησε τις πόρτες με όλη τη δύναμή της, φώναξε, αλλά δεν έγινε αντιληπτή από κανέναν. Τρελάθηκε από ανησυχία, έπιανε το κεφάλι της και έκλαιγε. Έβαλε το χέρι μπροστά από το στόμα της και σκεφτόταν μόνο αυτό: τί θα γίνει τώρα; τα παιδιά, ο Κώστας! Βλαστήμησε ξανά και ξανά, έκλαψε πάλι. Ο μάστορας με τον Κώστα έφυγαν, συζητώντας διάφορα πρακτικά θέματα.

Τότε ένιωσε ένα χέρι στον ώμο της. Έντρομη, σήκωσε τα μάτια και είχε έναν λεπτό πενηντάρη με κοστούμι, μαλλιά που είχαν αρχίσει να γκριζάρουν και χαλαρωμένη γραβάτα.

"Ει!" του φώναξε με θυμό και πέταξε το χέρι του μακρυά.
Εκείνος χαμογέλασε καλωσυνάτα και μετά, υπομονετικά, της έκανε μία μικρή επίδειξη περνώντας μέσα από το κάθισμα και τον λεβιέ των ταχυτήτων για να της δείξε ότι ήταν στην ίδια κατάσταση με εκείνη.
"Είμαι ο Αλέκος" συστήθηκε. "Και δυστυχώς τα φαντάσματα δεν κάνουν σεξ." συνέχισε, παίζοντας τα φρύδια του πειραχτικά πάνω-κάτω. "οπότε, το μόνο που μας μένει είναι να σε βοηθήσω. Θες να ρωτήσεις τίποτα;"
"Τι να σε ρωτήσω; Τί ξέρεις;" είπε καχύποπτα.
"Ξέρω πως πέθανες, που είσαι και τί θα γίνει από εδώ και στο εξής. "
Η Μάισα μπερδεύτηκε. Δεν θυμόταν καθόλου πως είχε καταντήσει έτσι, παρόλο που την υπόλοιπη ζωή της τη θυμόταν μια χαρά.
"Πες" του είπε.
"Λοιπόν..."  ξεκίνησε, αλλά εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκαν στο παράθυρο άλλα δύο φαντάσματα. Και μετά ένα τρίτο.
"Α, καταρχάς να σου συστήσω τους φίλους μου. Από εδώ η Φιλιώ (μία νεαρή με παλιομοδίτικα ρούχα του 50), ο Λάμπρος (ένας έφηβος με ζελέ και σκισμένο τζήν) και ο Νότης (καθηγητής μαθηματικός, λιγνός και αχτένιστος)." Ο Νότης πέρασε μέσα από την πόρτα και κάθησε στο πίσω κάθισμα, άπλωσε το χέρι του ανάμεσα από τα μπροστινά και τη χαιρέτησε δια χειραψίας. "Χαίρω πολύ." είπε.
"Θα τα πούμε αργότερα, Νότη. Άσε να πω στην κοπέλα τί έγινε. Δεν βλέπεις; Έχει τρελαθεί από την αγωνία της." Όταν ο Νότης κάθησε στο πίσω κάθισμα, ο Αλέκος συνέχισε.
"Λοιπόν, δεν πέθανες από το ατύχημα, παρόλο που έτσι νομίζουν όλοι. Πέθανες από εγκεφαλικό, την ώρα που οδηγούσες. Ωστόσο, κατά το ατύχημα, χτύπησες το κεφάλι σου ακριβώς στο σημείο που ήταν το ανεύρυσμα και έτσι δεν φάνηκε ποτέ το τί ακριβώς συνέβη. Εκτός από εμένα, που ήμουν μέσα στο κεφάλι σου εκείνη την ώρα, κανείς άλλος δεν το ξέρει."
"Ήσουν μέσα στο κεφάλι μου;"
"Δεν είναι τόσο παράδοξο όσο ακούγεται. Ήμουν γιατρός και έχω αυτό το κουσούρι, να κοιτώ διάφορες περιπτώσεις. Εσύ φαινόσουν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίπτωση και είναι πολύ κρίμα που πεθάναμε, γιατί αν σε είχα στο εργαστήριο όσο ζούσαμε θα σε είχα σώσει και θα είχα πάρει και ένα νόμπελ. Τι να κάνεις...Κανείς δεν μπορεί να τα έχει όλα."
Η Φιλιώ τότε κουνώντας το κεφάλι της πειραχτικά, σχολίασε: "Άνθρωπέ μου, πες στην κοπέλα! Θα της πείς ή να της πω εγώ που δεν τα έχω χαμένα;"
"Α, ναι. Λοιπόν, η κατάσταση έχει ως εξής. Δεν μπορείς να βγείς από το αυτοκίνητο μέχρι να ελευθερωθείς."Η Μάισα, ξέσπασε σε γέλια.

"Αλήθεια, ε; Αυτό δεν το ήξερα. Τί μου λες;! Τώρα μας βοήθησες πολύ!"
"Όχι, κάτσε να σου εξηγήσω. Κοίτα τον Νότη. Αυτός μπορεί να πηγαίνει όπου θέλει, γιατί έχει ελευθερωθεί. Η Φιλιώ και ο Λάμπρος, δεν μπορούν να μπούν πουθενά μέχρι να ελευθερωθούν και αυτοί, γιατί πέθαναν σε εξωτερικό χώρο. Εγώ έχω ελευθερωθεί. Εσύ όχι, για αυτό θα μείνεις εκεί που είσαι μέχρι να ελευθερωθείς."
"Να ελευθερωθώ από τί;"
"Αυτό το μελετάω ακόμα. Είναι βέβαιο ότι ο καθένας ελευθερώνεται από διαφορετικό πράγμα, αλλά δεν έχει εξακριβωθεί πλήρως ο μηχανισμός απελευθέρωσης."
"Κι εσύ; Πως ελευθερώθηκες εσύ;"
Ο Αλέκος κούνησε το κεφάλι του.
"Παραμένει μυστήριο. Απλά μία μέρα άπλωσα το χέρι μου και βγήκα από τον τοίχο του ιατρείου μου, όπου είχα πεθάνει. Απλά έγινε."
"Και τί θα γίνει; Είπες πως ξέρεις τί θα γίνει."
"Ας μην μονοπωλώ τη συζήτηση. Λάμπρο; Θα πείς;"
"Ναι. Βασικά, ο Κώστας θα πουλήσει το αυτοκίνητο σε ένα σούργελο που παριστάνει τον υπεύθυνο πωλήσεων για κάποια εταιρεία, δε θυμάμαι πως τη λένε. Αυτός ταξιδεύει πολύ και είναι από Λαμία, οπότε τα παιδιά και τον Κώστα δεν θα τους ξαναδείς ποτέ."
'Ε, όχι ακριβώς" παρενέβη ο Αλέκος, παρατηρώντας τον τρόμο στα μάτια της Μάισας. "Μέχρι να ελευθερωθείς"
"Ε, ναι, μωρέ, αυτό. Ο Κώστας δεν θα παντρευτεί ποτέ αλλά θα πάει με όλες τις φίλες σου και γενικά θα χαρεί τη ζωή του. Ήδη τον "ψήνει" η Ελεονώρα. Τα παιδιά θα είναι καλά, οπότε μην ανυσηχείς για αυτά."
Η Μάισα είχε μείνει αποσβολωμένη με το ένα χέρι πάνω από το στόμα της, σα να συγκρατούσε με κόπο μία κραυγή και το άλλο χέρι σφίγγοντας το στομάχι της, μία μπάλα άγχους και φόβου. Κοιτούσε στο άπειρο, με χίλιες σκέψεις να κονταροχτυπιούνται στο μυαλό της.
"Τί θα κάνω;" είπε άψυχα, σα φάντασμα.
"Βασικά, ό,τι θέλεις. Ότι, γουστάρεις!" είπε ο Λάμπρος.

Ριτριτισμός και Ιντερβενσιονισμός, Ζεν στην πρόοδο.

Είναι κοινώς αποδεκτό το γεγονός ότι παρά τις ραγδαίες προόδους σε κάθε τομέα, ο άνθρωπος ακόμα δεν έχει κατανοήσει πλήρως τον κόσμο γύρω του, πράγμα που με τη σειρά του σημαίνει ότι δεν μπορεί να επέμβει σε αυτόν σωστά. Και όταν λέω "σωστά" δεν εννοώ τίποτα άλλο εκτός από αποτελεσματικά σωστά, τουτέστιν να κάνεις κάτι που να μην έχει ολέθριες συνέπειες. Ξεκινάς με την πρόθεση να δώσεις φως και υγεία, αλλά καταλήγεις να λιώνει ο ένας πόλος πιο γρήγορα από τον άλλον. Ξεκινάς με την πρόθεση να σταματήσεις την πείνα και καταλήγεις με πειρατεία, πας να περιορίσεις μία ασθένεια και σου προκύπτει μέσα από το εργαστήριο μία καινούρια. Επιχειρείς να ενισχύσεις την οικονομία και σου έρχεται μία ύφεση από το πουθενά. Πας να εξαλείψεις τον πόλεμο και σκοτώνεις άμαχους.

Ακόμα και στην προσωπική μας ζωή, ενώ σε γενικές γραμμές οι προθέσεις μας είναι αγαθές, ακριβώς επειδή είναι καλές επεμβαίνουμε με μεγαλύτερη δριμύτητα στις ζωές των φίλων και συγγενών μας, καταλήγοντας συνήθως με καυγάδες και τραγωδίες στα χέρια μας. Βλέπουμε έναν φίλο μας να κάνει ένα λάθος και απλά πρέπει να του πούμε τη γνώμη μας ξανά και ξανά, με επιμονή (όχι εγώ, οι άλλοι φυσικά) μέχρι που να περάσει το δικό μας. Και μόλις ο άνθρωπος εκραγεί, του καταλογίζουμε ότι δεν έκανε σωστά αυτό που εμείς του είπαμε.

Αυτή η ανάγκη λέγεται Ιντερβενσιονισμός, εκ του αγγλικού intervention που σημαίνει ακριβώς αυτό: παρέμβαση.

Το αντίθετο του ιντερβενσιονισμού είναι μία τακτική γνωστή ως ριτρητισμός, εκ του επίσης αγγλικού retreat που σημαίνει "υποχωρώ, κάνω πίσω, αποσύρρομαι".

Κατά τον ριτρητισμό, όταν μία κατάσταση είναι τόσο πολύπλοκη ώστε να υπερβαίνει τη δική μας δυνατότητα επιτυχούς επέμβασης, τότε κάνουμε ένα βήμα πίσω, δηλαδή αποσύρουμε κάθε δική μας επιρροή επιτρέποντας στην κατάσταση να εξελιχθεί μόνη της μέχρι, αυτορυθμιζόμενη, να λυθεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. 

Παράδειγμα: Θέλεις να μειώσεις την ανεργία στην Ελλάδα, οπότε λαμβάνεις μέτρα όπως επιδότηση επιχειρήσεων, πρόσληψη εποχιακών (τα νέα στέητζ, ο ξεφτίλας...) και διάφορες άλλες αηδίες. Αποτέλεσμα; Το μόνο αποτέλεσμα είναι να στρεβλώνεται ακόμα περισσότερο η αγορά και η παραγωγική διαδικασία, τόσο που να μην μπορεί να συντηρηθεί από μόνη της και διαρκώς να χρειάζεται ενέσεις δισεκατομμυρίων, απλά και μόνο για μην καταρρεύσει το σύστημα σήμερα. Βγάζεις προγράμματα για τους οικοδόμους και σαπίζουν οι εκπαιδευτικοί, βγάζεις προγράμματα για εκπαιδευτικούς και σου ξυνίζουν οι ταξιτζήδες, βγάζεις προγράμματα για τους ταξιτζήδες και σου πικρίζουν οι εμποροϋπάλληλοι. Ότι και να κάνεις, χάος. Η λύση; Ριτρητισμός. Έχεις ένα πλαίσιο νόμων και κανονισμών που ήδη διέπουν τις διαδικασίες, οπότε άσε το να κάνει τον κύκλο του νομοτελειακά. Αν η κοινωνία/οικονομία δεν μπορεί να "σηκώσει" εκπαιδευτικούς, ταξιτζήδες, δικηγόρους ή οτιδήποτε άλλο, τότε δεν μπορείς να επιβάλλεις την ύπαρξή τους δια της βίας.  Αν το σύστημα είναι ελλιπές, τότε δεν υπάρχει τίποτα που να μπορείς να κάνεις για να αποτρέψεις την πτώση του: θα πέσει, θα καταρρεύσει υπό το βάρος των σφαλμάτων του. Με τα στέητζ, αυτό που κάνεις δεν είναι τίποτα άλλο από το νανούρισμα των μαζών ότι κάπως θα βρεί δουλειά. Δεν θα βρεί. Αν το πάρει απόφαση ο άνθρωπος, τότε θα προσπαθήσει να κάνει κάτι άλλο, εφόσον η αγορά δεν τον σηκώνει και όσο πιο γρήγορα συμβεί αυτό, τόσο πιο γρήγορα θα εξελιχθεί το σύστημα στην ανθεκτικότερη εκδοχή του. Γιατί να επιδοτήσεις έναν λογοθεραπευτή ή έναν τυροπιτά; Γιατί να του πληρώσεις τα έξοδα για έναν χρόνο, όταν τα τυροπιτάδικα και οι λογοθεραπευτές είναι τρείς σε κάθε δρόμο; Δεν τα σηκώνει η αγορά, άρα θα κλείσουν, άρα βρες κάτι άλλο να κάνεις, κάτι που να λείπει πραγματικά, άρα καλύπτοντας το κενό να σου φέρει και κέρδος. Θα πρέπει να δουλέψεις στα αλήθεια, αντί να περιμένεις πελατεία στην καρέκλα. 

Άλλο παράδειγμα: Έχεις ένα είδος υπό εξαφάνιση, την τίγρη της βεγγάζης, ας πούμε. Άσε το να εξαφανιστεί. Δεν θα είναι το πρώτο. Η φύση έχει τον τρόπο να ανακάμπτει και, πριν το καταλάβεις, ένα νέο είδος τίγρης ή άλλου αρπακτικού να εμφανιστεί. Προσπαθώντας να το σώσεις, επενδύεις χρήμα και χρόνο και πόρους που επιβαρύνουν το σύστημα. Μόνο τα αεροπορικά εισιτήρια των μελετητών φτάνουν για να φάει μία οικογένεια σομαλών για ένα χρόνο. Οι εκπομπές ρύπων των μεταφορών, τα πλαστικά εξαρτήματα, τα καύσιμα, η όλη διαδικασία έχει τόσο τρομακτικό αντίκτυπο στο όλο οικοσύστημα, που ίσως είναι καλύτερες οι πιθανότητες να ζήσει η τίγρη αν δεν κάνεις τίποτα. Για να εκπαιδεύσεις έναν άνθρωπο να γίνει βιολόγος ώστε να ασχοληθεί με την τίγρη, ξοδεύεις ένα σωρό λεφτά, υλικά (όπως χαρτί για τα βιβλία του, γυαλί και πλαστικό για τα μικροσκόπιά του, μέταλλα για το όπλο της αυτο-άμυνάς του, ειδικά υλικά για τα ρούχα του, γιατί δεν μπορεί να πάει απλα με το πανταλόνι του,θέλει ειδικό από ανθεκτικές ίνες, αδιάβροχο, αντικουνουπικό, αντι-ανεμικό κοκ) ώστε το οικολογικό αποτύπωμα του ερευνητή να είναι δυσανάλογο, τρομακτικά ασύμφορο. Βάλε πόσοι ερευνητές σεργιανάνε τα οικοσυστήματα.... 

Το ζήτημα, λοιπόν με τον ιντερβενσιονισμό είναι ότι ποτέ, μα ποτέ, ποτέ-ποτέ, ούτε μία φορά στο εκατομμύριο, δεν μπορούμε να έχουμε πλήρη γνώση της αλληλεπίδρασης των διαφόρων συστημάτων στη γη μας. Μπορούμε να λύσουμε μικρά, επιμέρους προβλήματα, όπως ένα εμβόλιο για μία νόσο ή μία τεχνολογία για έναν υπολογιστή, αλλά όποτε προσπαθούμε να επέμβουμε συνολικά, κατά κανόνα γίνεται κακός χαμός. Όποτε επεμβαίνουμε, κάτι καταστρέφουμε.

Θα πρέπει λοιπόν να πάψουμε να επεμβαίνουμε.

Θα πρέπει να άρουμε κάθε επιρροή από τα διάφορα περιβάλλοντα.

Φυσικά, αυτό δεν είναι εύκολο, αλλά από την άλλη δεν είναι και τόσο δύσκολο.

Καταρχάς, ήδη η κυρίαρχη τάση των πληθυσμών είναι να συγκεντρώνονται σε μεγάλα αστικά κέντρα, "οδηγώντας την ύπαιθρο στην ερήμωση". Αυτό είναι περιβαλλοντικά καλό (ειδικά ιγα την τίγρη της βεγγάζης), αφού οι εκτάσεις που είχαν καταστραφεί για την επέκταση των πόλεων τώρα επιστρέφονται στη φυσική τους κατάσταση, οπότε καλά θα κάνει η κάθε κυβέρνηση να μην δίνει

κίνητρα για την αποκέντρωση. Άσε τις πόλεις να ξαναγίνουν δάση.

Δεύτερον, οι μακρο-οικονομικές επεμβάσεις είναι καταστροφικές για την μακρο-οικονομία, με τον ίδιο τρόπο που οι μικρο-οικονομικές επεμβάσεις είναι καταστροφικές για την μικρο-οικονομία, καθώς και η μία για την άλλη. Ξεχνούν οι τραπεζίτες ότι τα προβλήματα άρχισαν όλα όταν...; Ακριβώς! Όταν άρχισαν οι τραπεζίτες να επεμβαίνουν στην παραγωγική διαδικασία. Άρα, όπως λέγαμε και για τους λογοθεραπευτές, αν το σύστημα δεν σηκώνει δέκα τράπεζες αλλά τέσσερις, τότε για κανέναν λόγο δεν πρέπει να επέμβουμε στο σύστημα ώστε να στριμώξουμε περισσότερες, αλλά αντιθέτως, κατά πως ορίζει ο ριτρητισμός, να αποσύρουμε την επιρροή τους ώστε να επιζήσει η ικανότερη χωρίς να διαταραχθεί η ισορροπία του συστήματος, που όπως ξέρουμε είναι ευαίσθητη. Το έχουν αυτό οι ισορροπίες, βλέπεις, είναι όλες τους ευαίσθητες. Μέσα στην ευαισθησία ένα πράμα....

Τρίτον, η ταχεία κατανάλωση πόρων δεν πρέπει να αναστέλεται με μέτρα και περιοριστικούς κανόνες, αλλά να αφεθεί στην τύχη της. Έτσι, θα οδηγήσει στη ραγδαία αύξηση των τιμών κάθε πόρων, άρα πτώση στον ρυθμό κατανάλωσης, άρα μικρότερο οικολογικό αντίκτυπο. Τα πλαστικά θα γίνουν ακριβά, οι μπαταρίες θα είναι μόνο για τους μεγιστάνες, άρα οι βιομηχανίες πλαστικών παιχνιδιών θα χρεωκοπήσουν, άρα τα εργοστάσια σκλάβων στο μπαγκλαντές θα απολύσουν κόσμο που πλέον θα ασχολείται μόνο για τη χώρα του στο χωράφι του και όχι για τον ευρωπαίο εξυπνάκια, άρα οι οικονομίες αντί να καταστρέφουν εξωτικές χώρες θα καταστρέφουν μόνο τους δικούς τους υπήκοους. Η υπερκατανάλωση χαρτιού θα οδηγήσει σε καταστροφή δασών, άρα η τιμή του θα ανέβει, άρα λιγότεροι άνθρωπο θα αγοράσουν βιβλία, χαρτί περιτυλίγματος, διαφημιστικά φυλλάδια ή είδη χαρτοκοπτικής και συσκευασίες που πετιώνται αχρησιμοποίητες, άρα θα σταματήσει η παραγωγή τους, άρα θα κλείσουν τα εργοστάσια, άρα θα αναπτυχθούν και πάλι τα δάση. Η ενέργεια θα είναι τόσο ακριβή που ο κόσμος θα πηγαίνει για ύπνο από τις 8:30 για να μην καίει ούτε για την τηλεόραση ή τη λάμπα, άρα θα κοιμάται περισσότερο, άρα θα είναι σωματικά και ψυχολογικά υγιέστερος, άρα μικρότερη επιβάρυνση για τα ασφαλιστικά ταμεία, άρα περισσότερα λεφτά για σχολεία, άρα μεγαλύτερη μόρφωση και άνοδος βιοτικού επιπέδου all over the place.

Φυσικά και δεν μπορούμε να αποσυρθούμε από τη ζωή. Είναι απαραίτητο να καλλιεργήσουμε για να φάμε και να παράγουμε πολιτισμό για να είμαστε άνθρωποι. 

Ωστόσο, δεν είναι η καλλιέργεια ή ο πολιτισμός που προκαλούν τις καταστροφές, αλλά η υπερβολή και η ψευδαίσθηση του δυτικού ανθρώπου ότι η υπερβολή είναι κάτι το φυσικό (όπως το να βγαίνεις κάθε βράδυ) ή ακόμα χειρότερο, ότι η υπερβολή είναι δικαίωμά τους (όπως το να μην χρειάζεται να δουλέψει, αλλά να παίρνει επίδομα ανεργίας για δύο έτη σε ορισμένες χώρες) σε σημείο που αν τους στερήσεις αυτές τις υπερβολές να αγανακτούν, χωρίς να σκέφτονται αν έχουν κάνει κάτι για να κερδίσουν αυτά τα προνόμια οι ίδιοι ή αν κάποιοι άλλοι έχουν φτύσει κυριολεκτικά αίμα για αυτά. Και, φυσικά, κανείς από αυτούς δεν σκέφτεται ότι κάπου αλλού, κάποιοι άλλοι ζουν με πολύ λιγότερα ως συνέπεια του δικού τους, δυτικού ιντερβενσιονισμού.