Πέμπτη 30 Ιουλίου 2015

Το αισθητικό γονίδιο

Η πολυπλοκότητα σε έναν οργανισμό αποτελεί κατά κάποιον τρόπο εξασφάλιση διαιώνισης. Πολύ χοντρικά μιλώντας όσο πιο πολύπλοκος είναι ένας οργανισμός, τόσο πιο πολλές οι πιθανότητες να ανταπεξέρθει στις προκλήσεις του περιβάλλοντος. Όσο πολυπλοκότερος, τόσο περισσότεροι οι απόγονοι;
Μάλλον όχι. Αυτό που ισχύει περισσότερο είναι να βρίσκονται οι πιο πολύπλοκοι οργανισμοί στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας, τουτέστιν λίγοι απόγονοι και καλοί. Έτσι, έχεις στη βάση το πλαγκτόν με δισεκατομμύρια άτομα σε μία στάλα νερό απλά και μόνο να αναπαράγονται και, αντίθετα, η φάλαινα με το υδροδυναμικό της σχήμα, την ηχητική της επικοινωνία, την ευφυία και την κοινωνική δομή, να μην ξεξεπερνά σε πληθυσμό τις χίλιες σε έναν ωκεανό.Ή, μάλιστα, έχεις μετά τον άνθρωπο να μετράει θερμίδες, να πλένει τα χέρια του και να αναλύει χημικώς την τροφή του, μόλις μερικά δις σε όλο τον κόσμο. Καταστροφικά και άπληστα δις, ομολογουμένως, αλλά
μετρημένα κουκιά σε σχέση με τα μικρόβια, τα έντομα, ή τους κοκοβιούς.

Τέλος πάντων, αυτό που θέλω να πω είναι κάτι που ήδη ξέρει όλος ο κόσμος, και αυτό είναι ότι οι άνθρωποι δεν εξελίσσονται μόνο κόντρα στη φύση αλλά και κόντρα ο ένας στον άλλον ΚΑΙ κόντρα στο σύνολο της κοινωνίας. Έχει αναπτύξει ένα σωρό χαρίσματα που στη φύση δεν θα βοηθούσαν καθόλου αλλά δίχως αυτά είσαι κοινωνικά, άρα και αναπαραγωγικά, μη-ανταγωνιστικός. Αυτά τα χαρίσματα είναι η ομιλία, το γέλιο, η ερμηνεία της γλώσσας του σώματος ή των εκφράσεων του προσώπου, κοκ.

Ας πούμε, για παράδειγμα ότι δύο άτομα αντίθετου φύλου γνωρίζονται. Το αν θα ζευγαρώσουν μεταξύ τους, σε βιολογικό επίπεδο, καθορίζεται από τα γονίδια και τις ορμόνες του καθενός, πληροφορίες που μεταδίδονται μέσω της όσφρησης κυρίως, ίσως και οπτικά. Αυτό σημαίνει ότι με τη μύτη μυριζόμαστε τις ορμόνες άρα το γονίδιο του άλλου, ενώ με την όραση αντιλαμβανόμαστε το κατά πόσο είναι υγειής ο υποψήφιος σύντροφος στην ακολασία. Και αν ήμασταν οποιοδήποτε άλλο πλάσμα, η υπόθεση θα σταματούσε εκεί: θα οσμιζόμασταν ο ένας τον άλλον και να όλα πήγαιναν καλά, θα το κάναμε.

Αλλά ο άνθρωπος, ως πιο πολύπλοκο όν, θέτει και πιο πολύπλοκα κριτήρια. Υπάρχει, ας πούμε η κοινωνική θέση, η οικονομική δύναμη, το χιούμορ, η ιδεολογική ταύτιση, ακόμα και η ταξική κατανομή, που κρίνουν το αν δύο κατά τα άλλα συμβατά άτομα ζευγαρώσουν ή όχι. Μάλιστα, ένα μεγάλο μέρος του πολιτισμού μας αφιερώνεται σε αυτό ακριβώς το ζήτημα, το ποιός απαγορεύεται να ζευγαρώσει με ποιόν.

Θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για μεγάλη αδικία, να μπορεί κανείς βιολογικά να αναπαραχθεί αλλά να μην το κάνει για δευτερεύοντες λόγους, όπως το τί αυτοκίνητο έχει, αλλά η άποψη της συντάκτριας του ιστολογίου είναι ότι είναι απολύτως δίκαιο και μάλιστα ο κόσμος θα ήταν πολύ χειρότερος αν δεν υπήρχαν όλες αυτές οι επιπλοκές στις σχέσεις μας.

Καταρχάς, αν αναπαραγόμασταν μόνο και μόνο βάσει της βιολογικής συμβατότητας, τότε ο πληθυσμός θα ήταν ακόμα μεγαλύτερος, άρα ίσως να είχε καταστραφεί ήδη ο πλανήτης λόγω της δυσανάλογης εξάπλωσής μας και της εξάντλησης των πόρων που αυτή θα προξενούσε.

Δεύτερον, όλες αυτές οι διαδικασίες επιλογής, αποτελούν κάτι σαν νοητική επιβεβαίωση πριν την αναπαραγωγή, εξασφαλίζει δηλαδή ότι αυτός με τον οποίον θα ζευγαρώσουμε εκτός από βιολογικά υγειής είναι και αρκετά έξυπνος ώστε να του κάνουμε την τιμή να του κάτσουμε. Και, πράγματι, λίγοι άνθρωποι θα ζευγάρωναν με κάποιον που είναι μόνο όμορφος (άρα και υγειής), ενώ οι περισσότεροι εκτός από ένα αόριστο ψυχικό δέσιμο αναζητούν και κάτι πολύ συγκεκριμένο, την επιτυχή επικοινωνία, πράγμα που μεταφράζεται σε δείκτη ευφυίας, όχι με την παντελώς εσφαλμένη έννοια του IQ αλλά υπό την έννοια ότι ταιριάζουν οι νοημοσύνες του ενός με τον άλλον.  Βέβαια, το τί σημαίνει "ταιριάζουν οι νοημοσύνες μας" είναι ένα βαθύ ζήτημα με πολλές προεκτάσεις, αλλά ας μείνουμε στο ζήτημα της επικοινωνίας, όχι μόνο για να τελειώσει κάποτε αυτή η ανάρτηση αλλά και γιατί κατά τη γνώμη μου αυτό είναι και το πιο σημαντικό όταν μιλάμε για αναπαραγωγή.

Αυτό που βρίσκω, όμως αξιοθαύμαστο στην όλη υπόθεση, είναι ότι όλα αυτά δεν τα συνειδητοποιεί ο κοινός άνθρωπος. Ακόμα και αν γνωρίζει την επιστημονική εξήγηση όλων όσων συμβαίνουν σε βιολογικό επίπεδο, όταν αποφασίζει αν θα κάνει σεξ με κάποιον, όλα καταλήγουν στο εξής ένα κριτήριο : μου αρέσει.

Όταν λες "μου αρέσει" τότε αυτό σημαίνει ότι αυτό το άτομο πληροί όλες αυτές τις προϋποθέσεις, είναι υγιές, ορμονικά άρα βιολογικά συμβατό αλλά και ψυχολογικώς, κοινωνικώς ή οικονομικώς αποδεκτό ΚΑΙ όσο έξυπνο μου ταιριάζει. ΑΝ τώρα προσθέσεις και την γεωγραφική προσβασιμότητα, τότε δεν είναι να απορείς γιατί τόσοι νέοι, όμορφοι και τέλειοι κατά τα άλλα άνθρωποι, μένουν μόνοι στη σύγχρονη κοινωνία μας. Ενώ η ελευθερία είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη σε σχέση με το παρελθόν, τα κριτήρια είναι τόσο πολύπλοκα που ελάχιστοι τα πληρούν. Πόσο έξυπνος πρέπει να είσαι για να ρίξεις στο κρεβάτι τον συνάνθρωπο, επιτέλους!;

Κάτι ακόμα που βρίσκω τραγικά θαυμαστό είναι το γεγονός ότι παρά τις τόσες αντιξοότητες, υπάρχουν άτομα που προσθέτουν στον εαυτό τους ακόμα περισσότερες, θέτοντας στον εαυτό τους και φανταστικά εμπόδια εκτός τα πραγματικά. Πολλοί, ας πούμε, θα απορρίψουν έναν άνθρωπο επειδή ακούει ένα είδος μουσικής αντί για άλλο, ή επειδή ντύνεται με τον έναν αντί για τον άλλον τρόπο ή επειδή του αρέσει αυτό το χρώμα και όχι το άλλο η ίσως πιστεύει στα ζώδια, κοκ. Φυσικά και δεν είναι αμελητέα όλα αυτά τα πράγματα, γιατί αποτελούν ένδειξη για το πως σκέφτεται κάποιος, άρα αποτελούν ανεπίσημο δείκτη ευφυίας. Αλλά αν δεν ανεχτείς κάποια πράγματα, αν αναζητάς τον απόλυτα συμβατό άνθρωπο, τότε μένεις για πάντα μόνος, άρα πάει το είδος, δεν θα διαιωνιστεί το γονίδιο σου, δεν πετυχαίνεις την αθανασία, αλλά μένεις στο άγονο τώρα.

Τέλος, κάτι άλλο που επίσης προκαλεί το θαυμασμό, είναι το γεγονός ότι ενώ οι άνθρωποι μπορούν να ξεγελάσουν εύκολα το μάτι και τη μύτη με φτιασίδια και αρώματα, δεν μπορούν με κανέναν τρόπο να ξεγελάσουν ούτε το ψυχολογικό κριτήριο ούτε το επικοινωνιακό, άρα ούτε το κριτήριο της ευφυίας. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί από άσχημοι να γίνουμε όμορφοι, αλλά θα εξακολουθήσουμε να κουβαλάμε τις ανασφάλειες του άσχημου κρυμμένου εαυτού μας, που θα καθιστούν την επικοινωνία μας προβληματική, άρα δύσκολη στην εξασφάλιση συντρόφου. Κι έτσι, ξοδεύουμε ένα σωρό χρήμα, ενέργεια και άγχος για να ξεγελάσουμε το μάτι και τη μύτη, με μόνο αποτέλεσμα να μας απορρίπτουν χωρίς να ξέρουν ούτε οι ίδιοι το γιατί, να είναι πρόσκαιρες οι αγάπες μας και οι απόγονοι λίγοι, κι εμείς στο τέλος μόνοι.

Από ανθρωπολογικής, λοιπόν, άποψης και για όλους αυτούς τους λόγους, πιστεύω ότι θα έπρεπε να καταργηθεί το μέηκ άπ και, εφόσον πλέον πλενόμαστε συχνότερα, να καταργηθούν και τα αρώματα, διότι ενώ φαινομενικά βοηθούν, στην ουσία εμποδίζουν την ευτυχία των ανθρώπων: μόλις αλλάξεις άρωμα βρωμάς στον άνθρωπό σου, μόλις βγάλεις τα φτιασίδια δε σε γουστάρει πλέον, βλέπει ότι τον ξεγέλασες και φεύγει ψυχολογικά ασυνείδητα απογοητευμένος.




Δεν υπάρχουν σχόλια: