Κέρδος Συν

Αναρωτιόμουν τις προάλλες ποιά είναι η ωφέλεια μίας οικονομίας από ένα χρηματιστήριο. Δεν φαίνεται να είναι τίποτα άλλο, πέρα από ξέπλυμα παράνομων κερδών.

Αυτό γίνεται πιο προφανές όταν αναλογιστεί κανείς ότι το χρηματιστήριο δεν φορολογείται ούτε συνεισφέρει κάτι στην κοινωνία εκτός από κέρδος, κι αυτό σε ορισμένα μόνο άτομα. Σε αυτό το σημείο πολλοί που ξέρουν δύο πράγματα παραπάνω θα έχουν κάποιες αντιρρήσεις, αλλά ας είμαστε ειλικρινείς: το χρηματιστήριο σαν έννοια ένα σκοπό ύπαρξης έχει: εύκολο κέρδος.

Και δεν έχω κάτι εναντίον του κέρδους. Το κέρδος είναι καλό, σπρώχνει τα μυαλά των ανθρώπων μπροστά, τους κάνει να σηκώνονται το πρωί από το κρεβάτι και να κάνουν χρήσιμα πράγματα, με την προσδοκία τους κέρδους. Το κέρδος είναι κάτι σαν παράδεισος στην εποχή και κοινωνία μας.

Αυτό που με προβληματίζει είναι το κέρδος χωρίς προσφορά, χωρίς αντάλλαγμα, το κέρδος που δεν αντιστοιχεί ούτε σε προϊόν, ούτε σε παρεχόμενη υπηρεσία, ούτε σε κοινωνική αναδιανομή ακόμα και το ελάχιστο, κέρδος, από το κέρδος που επιστρέφει στο κέρδος. Ένα κέρδος αντιπαραγωγικό, που για να υπάρχει αντλεί πόρους από το σύστημα, χωρίς ποτέ να τα επιστρέφει.

Μία τράπεζα, ας πούμε, βγάζει κέρδος αλλά παρέχει και μία πολύτιμη υπηρεσία στην κοινωνία: σαν βαλβίδα και σαν αντλία, αντλεί, αποθηκεύει, διοχετεύει, την χρηματική ενέργεια στο σύστημα διαλέγοντας πού και πώς θα αξιοποιηθεί αυτή η ενέργεια, δίνοντας τον ρυθμό σε κάθε εποχή, ανάλογα με τις συνθήκες.

Μία πολυεθνική εταιρεία βγάζει κέρδος παράγοντας κάτι και καθιστώντας το προσβάσιμο σε όλη την υφήλιο, από σαπούνι και τηγανητές πατάτες μέχρι φάρμακα, τεχνογνωσία ή μόρφωση.

Ένας ενημερωτικός κολοσσός παράγει πληροφόρηση, μοιράζει πληροφορίες, επηρεάζει γνώμες, αλλάζει νοοτροπίες.

Και αντίστοιχα, το  κάθε τι, έχει τη θέση του στον ατελή, ανθρώπινο γαρ, κόσμο μας. Για να δικαιολογείται η ύπαρξή του ώστε να συνεχίσει να βγάζει κέρδος πρέπει εκτός από κέρδος να παράγει και κάτι άλλο.
Το χρηματιστήριο, τί ακριβώς κάνει; Το μόνο που κάνει είναι να βγάζει κέρδος, και μάλιστα όχι για πολλούς, χωρίς τίποτα άλλο να κερδίζει η οικονομία ή η κοινωνία από όλη αυτή την τεράστια επένδυση.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να επισημάνω την απαρχή των χρηματιστηρίων. Το χρηματιστήριο σαν θεσμός πρωτο-ξεκίνησε όταν το οικονομικό σύστημα είχε, εκείνη την εποχή, φτάσει στα όρια του και παρολίγον να καταρρεύσει, μιας και η παραγωγή δεν αντιστοιχούσε ούτε με την κατανάλωση ούτε με τον ρυθμό των μεταφορών, ούτε με τις τεχνολογικές δυνατότητες εκμετάλλευσης, ούτε οι κοινωνίες ήταν τότε σε θέση να αναπτυχθούν ώστε να αλλάξουν τα δεδομένα τους τόσο γρήγορα. Έτσι, τα τραπεζικά τζιμάνια, βρήκαν τρόπο να βγάζουν κέρδος χωρίς να αλλάζει το προϊόν, αποσύνδεσαν το κέρδος από την παραγωγή, στην ουσία. Φυσικά, αυτό είναι αδύνατον, όμως στην ουσία αυτό κάνουν όταν, ας πούμε κρατάνε στις αποθήκες τα σιτηρά ή καίνε τον αραβόσιτο για να ανεβάσουν την τιμή τους, ή όταν αντί να ανοίξουν τα θησαυροφυλάκια να κυκλοφορήσει ο ήδη υπάρχων χρυσός να κουνηθεί η αγορά τον κρατάνε κλειδωμένο απλά και μόνο για να μην υπάρχει ούτε ένας ελεύθερος άνθρωπος στον κόσμο. Όταν η παραγωγή είχε φτάσει στα ουράνια αλλά οι άνθρωποι σε κάποιες χώρες πεινούσαν διότι οι τιμές δεν έπεφταν, διότι κάποιοι κάπου δεν είχαν συμφέρον αν βγάλουν μικρότερο κέρδος σήμερα, κι έτσι άφηναν τα πορτοκάλια να σαπίζουν στα κασόνια, ας πούμε. Ή, όταν διάφορες συσκευές θάβονταν γιατί κανείς δεν τα αγόραζε αλλά η παραγωγή τους συνεχίζονταν ώστε η εταιρεία να συνεχίσει τον κύκλο της στο χρηματιστήριο, κοκ, η λίστα του παραλογισμού δεν έχει τελειωμό.

Άρα, δύο τα τινά. Είτε που πρέπει να καταστούν χρήσιμα τα χρηματιστήρια, με κάποιον τρόπο, είτε που πρέπει να καταργηθούν, να καταστούν παράνομα ή ακόμα καλύτερα, να καταστούν νόμιμα, με την πραγματική έννοια, τουτέστιν να φορολογούνται, τόσο τα κέρδη ή οι τζίροι όσο και οι εταιρείες που κερδοσκοπούν από αυτό, για να μην πω και για το πόθεν έσχες όλων αυτών των ψευδο-επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Μία άλλη δυνατότητα να καταρρεύσουν από μόνα τους τα χρηματιστήρια, ως αποτέλεσμα δυναμικών ασύμβατων με την υπόλοιπη οικονομική/παραγωγική δραστηριότητα . Αν, ας πούμε, η όλη επένδυση στο χρηματιστήριο καταστεί πιο επικίνδυνη σε σχέση με το προσδοκώμενο κέρδος ή, αν όπως ένα σκύλος με ένα εκατομμύριο ψύλλους, πάψει η παγκόσμια οικονομία να τους συντηρεί, σε έναν ιδιόμορφο πληθωρισμό αξιών. Φυσικά, αυτό θα σήμαινε ότι ο"σκύλος"  της κοινωνίας θα ψοφήσει, αλλά είναι κι αυτό ένα ενδεχόμενο, κάπως παρατραβηγμένο, αλλά ορατό. Είναι κάτι που μπορεί να γίνει κατά τόπους, σε κάθε χώρα ξεχωριστά.

Υπάρχει και η εναλλακτική του να περιοριστούν τα περιθώρια κινήσεων, ως προς το πόσες φορές  μπορεί κανείς να βγάλει κέρδος από την ίδια κίνηση ή για πόσο χρονικό διάστημα μπορεί κανείς να περιμένει να ανέβουν οι τιμές, ή να μειωθεί το ποσοστό κέρδους σε σχέση με την αρχική παραγωγή ενός προϊόντος, κοκ, ώστε να πάψουν να είναι ανεξέλεγκτοι οι τζογαδόροι, εις βάρος των κρατικών οικονομιών. Διότι μπορεί αρχικά το χρηματιστήριο να έσωσε τις οικονομίες από την ασφυξία, τώρα όμως έχει ολοφάνερα καταστεί βλαπτικό. Και μπορεί οι άμεσα εμπλεκόμενοι να έχουν αντιρρήσεις, είναι όμως οι μόνοι, σαν τα προαναφερθέντα παράσιτα, που μέχρι να ψοφήσει ο σκύλος, τελούν υπό την εντύπωση ότι μπορούν αν ρουφάνε για πάντα.

Σε αντίθεση με τους πραγματικούς ψύλλους, όμως, οι χρηματιστηριακά ψύλλοι, δεν έχουν άλλον σκύλο να αφαιμάξουν: ο πλανήτης είναι ένας, πεπερασμένος και ήδη στα όριά του.

Και πρέπει, όπως όλοι οι άλλοι, να δεχτούν(μετά από αιώνες ελεύθερου καλπασμού) τα χαλινάρια της νομιμότητας ή την εξαφάνιση.