Ο σκοπός της παιδείας είναι ερώτημα βαθύ και δύσκολο. Πολλοί υποστηρίζουν ότι παιδεία είναι η επαγγελματική αποκατάσταση ενώ άλλοι ότι παιδεία είναι μία γενικότερη γνώση του κόσμου.
Είναι δύσκολο, βασικά, να ορίσεις ακόμα και το τί είναι επαγγελματική αποκατάσταση ή γνώση του κόσμου, η λεγόμενη καλλιέργεια. Άπιαστες έννοιες και τα δύο.
Για παράδειγμα, είναι επαγγελματική αποκατάσταση ο δημιουργικότητα ή μήπως η σε βάθος ανάλυση; Είναι επαγγελματισμός οι κανόνες ή ο αυτοσχεδιασμός, το πρωτόκολλο ή η ανατροπή; Η νομιμότητα ή ο ελιγμός;
Από την άλλη, είναι καλλιέργεια η αποστήθιση στίχων ή η μοναστική ζωή; Είναι καλλιέργεια η ιστορία της τέχνης ή μία πιο γήινη προσέγγιση των ανθρώπων;
Και πως να τα διδάξει κανείς όλα αυτά;
Βασικά, είναι ακλόνητη πίστη μου ότι μία ολοκληρωμένη παιδεία θα πρέπει να διδάσκει στους ανθρώπους όχι μόνο την επαγγελματική αποκατάσταση ώστε αυτοί να βιοποριστούν ανάλογα με τις δυνατότητές τους, αλλά παράλληλα να τους διδάξει και το πως το κάθε επάγγελμα επηρρεάζει τη γη και τη ζωή των υπολοίπων. Αν, ας πούμε είσαι δάσκαλος, τότε πρέπει να ξέρεις πόσα δάση καταστρέφονται για τις φωτοτυπίες σου. Αν είσαι χτίστης θα πρέπει να ξέρεις πόσα υλικά σπαταλώνται από την κακοτεχνία σου. Αν είσαι μάγειρας πόσοι άνθρωποι χάνουν την υγεία τους και πόσοι ωκεανοί ερημώνονται για τις κοτσάνες που ονομάζεις γκουρμέ. Αν είσαι τραπεζίτης να έχεις γνώση του πόσα χωράφια ερημώνουν εξαιτίας σου. Αν είσαι γιατρός πρέπει να ξέρεις πόσα χημικά βάζεις στο κορμί σου και στα κορμιά των συνανθρώπων σου, με τις πολιτικές των εταιρειών που σε σπονσοράρουν.
Βλέπει κανείς ότι όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της ευθύνης, τόσο μεγαλύτερη είναι και η γνώση, ή ίσως η επίγνωση, των συνεπειών, κι όμως παρά το υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο οι αποφάσεις πολλές φορές είναι εγκληματικές. Αυτό συμβαίνει διότι η γνώση αυτή είναι απρόσωπη. Ο γιατρός, ας πούμε, γνωρίζει πολύ καλά τί συμβαίνει όταν βάζει ένα χημικό στο κορμί κάποιου, αλλά το κάνει γιατί αυτός ο κάποιος είναι κάπου μακρυά, αθέατος. Όσο πιο σπουδαίος ο γιατρός, τόσο πιο αθέατος ο ασθενής που πεθαίνει.
Καλό, λοιπόν, θα ήταν, να γίνει πιο προσωπική η γνώση αυτή.
Όπως γίνεται και στον στρατό, είναι απαραίτητο να ξεκινά η εκπαίδευση όχι από την εξάσκηση στην τέχνη του καθενός αλλά στην παραγωγή. Πρέπει ο γιατρός να εργαστεί ως εργάτης σε φάμπρικα, ο τραπεζίτης πριν γίνει τέτοιος να δουλέψει σε φραουλοχώραφο και ο μάγειρας να δουλέψει για λίγο ψαράς, να δεί με τα μάτια του πως γίνονται οι δουλειές, αντί να παριστάνει τον μεγαλεπίβουλο απλά και μόνο επειδή στόλισε με τσαχπινιά δύο παντζάρια.
Καλό θα ήταν αυτού του είδους η εκπαίδευση να μην γίνεται σε ένα πεδίο μόνο αλλά σε πολλά, δηλαδή ο μέλλων τραπεζίτης να περάσει από όσα περισσότερα επαγγέλματα μπορεί πριν καθήσει στην καρέκλα, ώστε όταν αυτό τελικά συμβεί να ξέρει από προσωπική πείρα τί εστί ημερομίσθιο και ποιά είναι η αξία της εργασίας.
Γιατί, κοίτα το παράδοξο: από ιστορία τέχνης και σπουδαίους συγγραφείς γνωρίζουν όλοι από ένα εισόδημα και πάνω, όμως αυτό δεν τους κάνει ούτε καλύτερους ανθρώπους ούτε πιο υπεύθυνους ηγέτες. Όσο πιο ακριβό το κρασί και ο πίνακας στον τοίχο, τόσο πιο κυνικός ο φιλόσοφος. Αν όμως έχει καθαρίσει και μερικές σκάλες κατά τη διάρκεια των σπουδών του; Αν έχει εκτεθεί στις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας ενός αγρότη;
Άρα, είναι καιρός να το πάρουμε προσωπικά.
Είναι καιρός να λερώσουμε τα χέρια μας.
Είναι δύσκολο, βασικά, να ορίσεις ακόμα και το τί είναι επαγγελματική αποκατάσταση ή γνώση του κόσμου, η λεγόμενη καλλιέργεια. Άπιαστες έννοιες και τα δύο.
Για παράδειγμα, είναι επαγγελματική αποκατάσταση ο δημιουργικότητα ή μήπως η σε βάθος ανάλυση; Είναι επαγγελματισμός οι κανόνες ή ο αυτοσχεδιασμός, το πρωτόκολλο ή η ανατροπή; Η νομιμότητα ή ο ελιγμός;
Από την άλλη, είναι καλλιέργεια η αποστήθιση στίχων ή η μοναστική ζωή; Είναι καλλιέργεια η ιστορία της τέχνης ή μία πιο γήινη προσέγγιση των ανθρώπων;
Και πως να τα διδάξει κανείς όλα αυτά;
Βασικά, είναι ακλόνητη πίστη μου ότι μία ολοκληρωμένη παιδεία θα πρέπει να διδάσκει στους ανθρώπους όχι μόνο την επαγγελματική αποκατάσταση ώστε αυτοί να βιοποριστούν ανάλογα με τις δυνατότητές τους, αλλά παράλληλα να τους διδάξει και το πως το κάθε επάγγελμα επηρρεάζει τη γη και τη ζωή των υπολοίπων. Αν, ας πούμε είσαι δάσκαλος, τότε πρέπει να ξέρεις πόσα δάση καταστρέφονται για τις φωτοτυπίες σου. Αν είσαι χτίστης θα πρέπει να ξέρεις πόσα υλικά σπαταλώνται από την κακοτεχνία σου. Αν είσαι μάγειρας πόσοι άνθρωποι χάνουν την υγεία τους και πόσοι ωκεανοί ερημώνονται για τις κοτσάνες που ονομάζεις γκουρμέ. Αν είσαι τραπεζίτης να έχεις γνώση του πόσα χωράφια ερημώνουν εξαιτίας σου. Αν είσαι γιατρός πρέπει να ξέρεις πόσα χημικά βάζεις στο κορμί σου και στα κορμιά των συνανθρώπων σου, με τις πολιτικές των εταιρειών που σε σπονσοράρουν.
Βλέπει κανείς ότι όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο της ευθύνης, τόσο μεγαλύτερη είναι και η γνώση, ή ίσως η επίγνωση, των συνεπειών, κι όμως παρά το υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο οι αποφάσεις πολλές φορές είναι εγκληματικές. Αυτό συμβαίνει διότι η γνώση αυτή είναι απρόσωπη. Ο γιατρός, ας πούμε, γνωρίζει πολύ καλά τί συμβαίνει όταν βάζει ένα χημικό στο κορμί κάποιου, αλλά το κάνει γιατί αυτός ο κάποιος είναι κάπου μακρυά, αθέατος. Όσο πιο σπουδαίος ο γιατρός, τόσο πιο αθέατος ο ασθενής που πεθαίνει.
Καλό, λοιπόν, θα ήταν, να γίνει πιο προσωπική η γνώση αυτή.
Όπως γίνεται και στον στρατό, είναι απαραίτητο να ξεκινά η εκπαίδευση όχι από την εξάσκηση στην τέχνη του καθενός αλλά στην παραγωγή. Πρέπει ο γιατρός να εργαστεί ως εργάτης σε φάμπρικα, ο τραπεζίτης πριν γίνει τέτοιος να δουλέψει σε φραουλοχώραφο και ο μάγειρας να δουλέψει για λίγο ψαράς, να δεί με τα μάτια του πως γίνονται οι δουλειές, αντί να παριστάνει τον μεγαλεπίβουλο απλά και μόνο επειδή στόλισε με τσαχπινιά δύο παντζάρια.
Καλό θα ήταν αυτού του είδους η εκπαίδευση να μην γίνεται σε ένα πεδίο μόνο αλλά σε πολλά, δηλαδή ο μέλλων τραπεζίτης να περάσει από όσα περισσότερα επαγγέλματα μπορεί πριν καθήσει στην καρέκλα, ώστε όταν αυτό τελικά συμβεί να ξέρει από προσωπική πείρα τί εστί ημερομίσθιο και ποιά είναι η αξία της εργασίας.
Γιατί, κοίτα το παράδοξο: από ιστορία τέχνης και σπουδαίους συγγραφείς γνωρίζουν όλοι από ένα εισόδημα και πάνω, όμως αυτό δεν τους κάνει ούτε καλύτερους ανθρώπους ούτε πιο υπεύθυνους ηγέτες. Όσο πιο ακριβό το κρασί και ο πίνακας στον τοίχο, τόσο πιο κυνικός ο φιλόσοφος. Αν όμως έχει καθαρίσει και μερικές σκάλες κατά τη διάρκεια των σπουδών του; Αν έχει εκτεθεί στις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας ενός αγρότη;
Άρα, είναι καιρός να το πάρουμε προσωπικά.
Είναι καιρός να λερώσουμε τα χέρια μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου