Ανειδίκευτες Γνώμες

Ένα από τα δράματα ενός δημοκρατικού πολιτεύματος είναι ότι καλούνται να ψηφίσουν άνθρωποι που δεν έχουν πλήρη γνώση για καθοριστικά ζητήματα, μέσω ενός ελλιπούς εργαλείου όπως οι εκλογές. Ακόμα χειρότερα γίνεται όταν οι απλοί πολίτες που δεν έχουν γνώσεις σε οικονομολογία ή εξωτερική πολιτική παραπληροφορούνται ή πέφτουν θύματα δημαγωγίας ή ακόμα και δωροδοκίας όπως όταν ένας πολιτικός κερδίζει ψήφους υποσχόμενος ότι ποθεί η ψυχή του ανθρώπου.

Για παράδειγμα ένα εργάτης ή ένας μικρομεσαίος επιχειρηματίας που ψηφίζει δεξιό κόμμα στην ουσία ψηφίζει κόντρα στο συμφέρον του, να όμως που το κάνει αγνοώντας τί εστί δεξιά και φιλελευθερισμός, καπιταλισμός και πάει λέγοντας. Είναι επίσης σχήμα οξύμωρο το να δηλώνει και να ψηφίζει δεξιά ένας δημόσιος υπάλληλος, διότι μία δεξιά ιδεολογία είναι εξ ορισμού αντίθετη στην ύπαρξη κράτους και κρατικής πρόνοιας, κοινωνικών αγαθών, άρα και ενάντια στην ύπαρξη δημοσίων υπαλλήλων.

Ένα άλλο θέμα που αγγίζει τις καρδιές αλλά όχι τα μυαλά των απλών ανθρώπων που αποτελούν την κοινή γνώμη είναι το ζήτημα της ένταξης σε μία ενωμένη Ευρώπη. και μόνο η λέξη "ενωμένη" αφήνει θετικούς απόηχους και η Ελληνικής προελεύσεως "Ευρώπη", αυτή που βλέπει παντού, δονεί τις χορδές των Ευρωπαίων, παρόλο που ακόμα δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο ποιοί από εμάς είναι στα αλήθεια Ευρωπαίοι, ποιοί σχεδόν Ευρωπαίοι και ποιοί δυνητικά τέτοιοι. Οι συνέπειες και το κόστος της ένωσης όμως εκτείνονται σε πολλά επίπεδα και οι πολίτες γνωρίζουν πολύ επιφανειακά τι αρκιβώς σημαίνει να είσαι ευρωπαίος.

Οι περισσότεροι όταν λένε ευρώπη αυτόματα σκέφτονται την επαναστατική γαλλία, την εργατική γερμανία και την ιστορική ελλάδα-ιταλία, όλα τους οράματα ρομαντικά και απαστράπτοντα, δελεαστικά. Τί σημαίνει όμως μία τραπεζική ένωση; Μία πολιτική ένωση; Τι σημαίνει για τους πολίτες μία νομισματική ένωση πραγματική και όχι προσχηματική, όπως ήταν μέχρι τώρα που λέγαμε ευρώ και εννοούσαμε τρία διαφορετικά νομίσματα και σχήματα οικονομίας; Εϊναι διατεθειμένος ο πολίτης να πληρώσει το κόστος μίας τέτοιας ένωσης; Ποιό είναι το όραμα της νέας ευρώπης που θα γεννηθεί από την σύντηξη πολιτισμών και πολιτευμάτων; Θα είναι όπως το ζωγράφιζαν οι γάλλοι διανοητές, ανθρωπιστικό και κοινωνικό με έγνοια για την παιδεία και τα κοινωνικά αγαθά ή θα ακολουθήσει άλλα πρότυπα που δεν συμπαθούμε και πολύ, όπως τα ασιατικού τύπου καθεστώτα ή ίσως το καρκίνωμα που λέγεται αμερική και δεν διαθέτει στην ουσία τίποτα εκτός από όπλα, θέαμα και μία ελίτ αυτιστική;

Οι Έλληνες και οι άλλοι Ευρωπαίοι, όταν συμφώνησαν να ενωθούν είχαν στο μυαλό τους το Ευρωπαϊκό ιδεώδες με την πρώτη του μορφή, εκείνη του ανθρωπισμού και του πολιτισμού. Ίσως ήταν αφελές εκ μέρους τους να υποθέσουν ότι θα μπορούσε να υπάρξει ένωση πολιτική και οικονομική χωρίς να συμβιβαστούν οι εθνικές κυριαρχίες ή η αυτονομίες των ηγεσιών τους, αλλά από την άλλη δεν χρειάζεται να γίνει αυτή η θυσία. Η αυτοδιοίκηση των χωρών σύμφωνα με τις κατά τόπους συνθήκες είναι όχι μόνο δυνατή αλλά επιβεβλημένη, μίας και μία τόσο μεγάλη επικράτεια δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να κυβερνηθεί σαν ενιαίο σύνολο αλλά σε επαρχίες, πολιτείες ή όπως αλλιώς θέλει να το πεί κανείς. Δηλαδή τι θα πείραζε αν αντί για Ηνωμένες Πολιτείες Ευρώπης η ονομασία ήταν κάτι σε Ηνωμένες Χώρες Ευρώπης ή Κρατική Ευρωπαική Ομοσπονδία ή ακόμα και κάποιο ακρωνύμιο όπως Ενωμένη Υπερεθνική Ρυθμιστική Ομοσπονδία (ευρο). Το ρυθμιστική δεν κολλάει αλλά την ώρα που έγραφα δεν είχα έμπνευση να ψάξω λέξη από ρό. Άλλωστε είναι ένα απλό όνομα και όπως όλα στην ιστορία των κόσμων δεν θα είναι αιώνιο αλλά για καμμιά διακοσαριά χρόνια το θέλουμε, μέχρι να εξελιχθεί σε κάτι άλλο.

Επιστρέφοντας στον αρχικό προβληματισμό, δηλαδή το κατά πόσο οι μη-ειδήμονες πολίτες λαμβάνουν αποφάσεις μέσω ενός ελλιπούς εργαλείου όπως οι εκλογές, για φλέγοντα ζητήματα όπως η ένωση της Ευρώπης ή το πολίτευμα των χωρών τους, δεν ξέρω αν τελικά είναι αναπόφευκτο ίσως μάλιστα δε, να είναι και καλύτερα.

Γιατί και οι ειδήμονες μόνο εν μέρει είναι πληροφορημένοι, μίας και μπορεί να έχουν ειδίκευση στην μακρο-οικονομία ή κάποιο άλλο ευφάνταστο τίτλο, αλλά δεν έχουν επαφή με τη βάση της κοινωνίας ούτε με τις πραγματικές συνθήκες στην διεξαγωγή της παραγωγής ή της ζωής των πολιτών. Αυτό σημαίνει ότι όσο ειδικευμένοι και αν είναι δεν μπορούν να προβλέψουν ένα μεγάλο μέρος της πραγματικότητας, άρα εξαρτώνται κατά μεγάλο ποσοστό από τις , κατά κύριο λόγο, συναισθηματικές αντιδράσεις των πολιτών. Αν μάλιστα κάνουν το λάθος να τις περιφρονήσουν ως ανειδίκευτες ή ασήμαντες, τότε είναι σίγουρο ότι την εξουσία που τους δόθηκε καλή τη πίστη θα τη χάσουν κακή τη πίστη.

Γιατί μπορεί ο παραπληροφορημένος μικρομεσαίος να ψηφίζει δεξιά αγνοώντας τι σημαίνει καπιταλισμός, αλλά όταν ο βουλευτής το παρακάνει, θα τον πλακώσει στα γιαούρτια επαναφέροντάς τον στην πραγματικότητα που μας θέλει όλους αλληλένδετους.